۱۳۸۹ اردیبهشت ۳۱, جمعه

بیش از هزار اثر تاریخی کرمانشاه در فهرست آثار ملی ایران ثبت خواهند شد

30-02-1389

معاون سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاه از ثبت بیش از یک هزار اثر تاریخی استان در فهرست آثار ملی خبر داد.

به گزارش PUK media، ثریا باباخانی مسئول این سازمان در گفتگویی با سایت خبری مزبور اظهار داشت: "پرونده 400 اثر تاریخی استان کرمانشاه برای ثبت در فهرست آثار ملی به تهران ارسال شده و مدارک لازم برای 600 اثر دیگر نیز آماده شده تا در پایان سال در فهرست آثار ملی ایران ثبت شوند". باباخانی همچنین افزود: "تاکنون در استان کرمانشاه بیش از 3500 اثر تاریخی شناخته شده‏اند که از این تعداد 1936 مورد به عنوان آثار ملی ثبت شده‏اند، علاوه بر اینها 310 غار شناسایی شده نیز آماده ثبت در فهرست آثار ملی هستند".
این مسئول حکومتی ضمن اشاره به منطقه بیستون به عنوان هشتمین اثر جهانی شده‏ی ایران افزود: "پرونده‏ی 4 اثر تاریخی طاق بستان، قلعه یزدگرد، معبد آناهیتا و منطقه ساسانی قصرشیرین نیز برای ثبت در فهرست آثار جهانی آماده بوده و قرار است به عنوان بخشی از مجموعه آثار راه ابریشم ثبت شوند".
لازم به ذکر است که استان کرمانشاه پس از استان‏های فارس و لرستان در رده‏ی سوم استان‏های ایران از لحاظ تعداد آثار ملی قرار دارد.

منبع : کوردستان میدیا
[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]

۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۶, یکشنبه

کرماشان بزرگترین شهر گمشده ی تاریخ

آنجا که مبایست و می باید مهد آفرینش باشد و نیست ، آنجا که می توانست پایتخت فرهنگی و تاریخی ایران زمین و کردستان باشد و نیست ، کرمانشاه شهری که نیاز برانش بسیار و رهروانش اندک اند.شهری که دروازه ی تمدن ایرانی هست و نیست ،هست از آنگونه که نباید باشد و نیست از آنگونه که باید می بود.

کرمانشاه کجاست ؟

کرمانشاه در هاله ای از غبار گرفتگی فرهنگی و هویت گم شده در برهوت فقر اطلاعاتی و در هم آمیختگی هویت مذهبی و ملی ، خاموش و روشن سکوت کرده است ! سکوتی تلخ ؟

کرمانشاه اینجا است ، اما انگار با سم اسبان اعراب و گرد راه طوفان لشکریان آنان آثار تمدن این شهر کهن در خاک خفت ، یا شاید در جنگ تعصبات عثمانی ها و صفویان در آغوش فراموشی ها فرو رفت ، اما نوید دادند که از گرد راه پیامی در راه است.

کرمانشاه بنا بر قدمت تاریخی غنای فرهنگی و وسعت جمعیتی اش باید شهر امید جنبش فکری ، فرهنگی و سیاسی کردها باشد ،کرمانشاه شهری نیست که بتوان به راحتی آن را در آغوش فراموشی ها سپرد و وظیفه ی نخبگان فرهنگی این شهر در دنیای نوین و عصر ارتباطات بسی سنگین تر است.

امروز فرزندان کرمانشاهی در معرض انتخابی بزرگند نباید فراموش کرد که داشتن هویت کردی در هیچ جای جهان منافاتی با هویت ایرانی ندارد، حتی کرد های ترکیه عراق و سوریه دلبستگی های مشترکی با ایرانیان در خود سراغ دارند اما این به معنای پشت کردن به هویت واحد کردی نیست باید بدانیم که هیچ گاه در هیچ کجای تاریخ سراغ نداریم که ملتی یا شخصی و گروهی را به دلیل پشت کردن به هویت ملی و تاریخی خود تشویق کرده باشند یا به آنها مباهات کنند ، تاریخ همیشه به کسانی می بالد که علاوه بر داشتن اندیشه ی انسانی در حفظ اصالت هویت و ملیت خود کوشا بوده اند ، به هیچ ملتی به خاطر فراموش کردن هویت خود مدال افتخار نیاویخته اند.

اگر امروزه جهانی شدن و جهانی سازی تمامی ملت های صاحب دولت و قدرتمندی همچون چین و هند را تهدید می کند ، اگر ما کردها که در هفت آسمان هم ستاره ای نداریم به هویت تاریخی خود پشت پا بزنیم ، فرداها فرزندان ما سرافکنده و شرمسار ، با حقارتی آمیخته به ننگ از گذشتگان خود یاد خواهند کرد و قطعاً در دادگاه تاریخ نسل های آینده مان محکوم به خیانت خواهیم شددر دنیای امروز حتی دورافتاده ترین اقوام آفریقای به شدت تحت تاثیر جهان علم و اندیشه مشغول بازخوانی و باز شناسی هویت خود هستند و در پی یافتن رگه ها و ریشه های خود حیران و سرگردان یافتن خویشن ، جای بسیار تاسف خواهد بود که یکی از قدیمی ترین و کهن ترین شهر های کردستان ، دروازه ی تمدن ماد و ایران با ستان ، با خاکستر فراموشی ها و خود کم بینی وپشت کردن به زبان مادری به عنوان بزرگترین نشانه ی هویت یک ملت ، خود را به ذلت بادهای مسموم تفرقه های مذهبی و تاریک اندیشی و جزم اندیشی های مصلحتی اندکی سود پرست بدهد ، ما منتظریم شاهد کرمانشاهی باشیم که پرچم دار فرهنگ و تمدن کردی و ایرانی باشد.کرمانشاه نه تنها باید مرکز فرهنگی کردستان باشد ، بلکه به عنوان مرکز موسیقی و عرفان و نماینده ی ایران باستان ، باید شهر زیبایی ها و هنرمندان و هنرمندی ها باشد.انتظار کردها از کرمانشاه به اندازه ی بیستون بزرگ و سترگ است و ای کاش روزی بیاید که کردهای دیگر مناطق کردستان با حضور در کرمانشاه ، حتی اگر هویت خویش را فراموش کرده باشند با دیدن کرمانشاهی ها به خود آیند .

هیچ انسان عاقلی با از بین بردن زبان و هویت انسانی که ریشه در اعماق تاریخ دارد و امانت نسل های پیش از ما است ، موافق نیست مگر ناآگاهان یا مغرضان و حتی شاید نتوان گفت که از بین رفتن یک هویت انسانی به مراتب فاجعه بار تر است.

جهان با تکثر زیباست و کردستان با کرمانشاهی زنده!

شیدا امیدیان - اشنویه

روزنامه ی آشتی سال اول - شماره ی 21 -1385/12/15
[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]

۱۳۸۹ اردیبهشت ۱۲, یکشنبه

زندگینامه‌ی شامی کرماشانی - کردی

نــــۊســه‌ر وه فارســـی: محمد علی سلطانی
هه‌ڵگـــه‌ردان(ترجمه) وه کـــوردی‌: جهانگیر ولیان
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

«شاهموراد»(شامی کرماشانی) کور ره‌وان‌شاده‌یل «خوداموراد» و «فانووس» له سال 1296 کووچی هه‌تاوی(هجری شمسی) له کرماشان وه داڵگ بی. وه قه‌وڵ خوه‌ی وه‌ختی چوار ساڵی بی وه نه‌خوه‌شی ئاوڵه(آبله) کوور بیه‌و و داڵگ و باوگیشی هه‌ر له مناڵی له ده‌س داس.
هه‌یکه‌ڵ گه‌وراو ده‌س و په‌نجه‌یه‌یل پیه‌ن و قه‌وی داشت ك نشانه‌ی ئه‌نجام کاره‌یل سه‌خت بی، چوون له نه‌بــۊ
ن باوگ‌و وه‌‌خاتر کوور بـــۊن چه‌وه‌یلی، له به‌رابه‌ر ره‌نج و سه‌ختی رووژگار قه‌د راسه‌و کرد و ئه‌ڕای ئییه ك سه‌ربار کوومه‌ڵگای(جامعه) نه‌ود، ناچار بی کار بکه‌ی وه له ماڵ "حاج ئه‌مان‌الله موعته‌زدی" پیای ناودار و سه‌رشناس ك له خاسی و ساده‌گی وه‌ناو بانگ بی و له گه‌ورایه‌یل خاندان خوه‌ی وه حساو هاتیا، ده‌س وه کار کردن کرد. وه قه‌وڵ خوه‌ی رووژانه دو هزار که‌ڕه‌ت تولومبه(تلمبه) دیاد تا له چاڵ‌ئاو ناو حه‌‌سار، تانکر و حه‌وز ئاوه‌گه پڕه‌و بوود ك ئه‌ڕای مه‌سره‌ف و خواردن ماڵ بی.
شاهموراد دی جوور هه‌سن(فولاد) ئاودیده بی، هه‌روه‌خت له ئه‌و پیا(حاج ئه‌مان ا...) قسه هاتیاده وه‌سه‌ت، وه خاسی ناوی بردیاد و ئه‌ڕای گه‌ورایه‌یل مه‌حه‌ل جوور مه‌رحووم"موحه‌مه‌د خان چه‌نانی" ره‌حمه‌ت کل کردیاد.
شاهموراد زاده‌ی ره‌نج و مه‌ینه‌ت بی وه له تایبه‌تمه‌ندیه‌یل(خصوصيات) مه‌ردم کوومه‌ڵگای له بان تا خوار ئاگادار بی، له که‌له‌مات، مه‌ته‌ڵه‌یل و جوکه‌یل کووچه‌و بازار و قاوه‌خانه بگری تا بره‌سیده دکوراسیون و رازاندن ماڵه‌گان، تا خوه‌ندن فکر ته‌به‌قه‌ی پــۊلدار کوومه‌ڵگاگه‌ی وه خاسی ئاگادار بی، ك له ناو ئه‌شعاری وه رووشنی ئی
تایبه‌تمه‌ندیه‌یله دیاره। هه‌رچه‌ن سه‌واد خوه‌ندن نه‌یاشت و نابینا بی، به‌ڵام(وه‌لی) ته‌شبیهات، ئستعارات، تیره و تانه، وه‌سف و شی کردن موشکلات کوومه‌ڵگا له ناو شعره‌گانی بائس بوود ك ئنسان ئه‌ڕای سه‌خت بوود ك قه‌بـــۊل بکه‌ی "شامی" نابینا بییه!

شامی له سه‌ره‌تای(اول) جوانی له ژیر سایه‌و موحه‌به‌ت که‌سه‌یل خاوه‌ن مه‌دره‌ک و خاوه‌ن ناو، جوور شادره‌وان "شمس‌العلما"،"آقا شمس‌الدين آل‌آقا" توه‌نست له کووڕ(جمع) و به‌زم ئه‌وان وه‌گه‌رد شاکاره‌یل"خه‌یام"، "سه‌عدی"و"حافز" ئاشنا بوود. له کووچه‌و بازاریش ك خوه‌ندن ئه‌شعار کوردی ره‌سم بی. له مه‌جمووع ئی دو ده‌لیله بائس بی ك ئحساس و ئه‌فکار ناو ده‌روونی بایده کوڵ ك گشتی ره‌نگ کوومه‌ڵایه‌تی(ئجتماعی) داشت و جوور زه‌ره‌بین(ذره‌بین)، ژیان و زندگی مه‌ردم ره‌نج‌کیش کوومه‌ڵگا وه‌گه‌رد ته‌به‌قه‌ی موره‌فه‌و پـــۊلدار خسته ژیر نه‌قد و جوور یه‌ی وینه‌کیش(نقاش) ماهر له ناو تابڵۆی مه‌ردم په‌سه‌ند خوه‌ی، وه زووان شعر به‌یانی کرد.

هیچ‌وه‌خت مه‌دح یا ستایش خان یا حاکم و فه‌رمانره‌وا له "شامی" نه‌شنه‌فتیمنه. که‌سه‌یل فره‌یگ بینه ك له ئه‌ده‌بیات خاوه‌ن ناو بینه وه‌لی هه‌ر ئییه ك ئیجوور که‌سه‌یل مه‌قام بانه موحه‌به‌ت کردنه‌سه پییان، به‌شیگ یا چه‌ن به‌ش له دیوانه‌گه‌ی خوه‌یان تایبه‌ت(مختص) وه مه‌دح و ستایش ئی خان و خاندانه‌یله کردنه، وه‌تایبه‌ت(بويژه) له‌ناو شاعره‌یل مه‌حه‌لی ك فره‌تر له‌ی رییه زندگی کردیان، به‌ڵام شاعر ئیمه شامی، هه‌رچه‌ن ك ده س فره بانی له مه‌دح و هه‌جا و ته‌نز(طنز) داشت، وه گه‌رد ئه‌و گشته که‌م و کاستی ژیانیه، هیچ‌وه‌خت حازر نه‌وی ك ئه‌ڕای ئی خان و خاندانه‌یله مه‌داحی بکه‌ی یا له‌ناو شعره‌گانی له لییان هه‌واداری بکه‌ی. ته‌نیا وه راسی و دروسی‌ و خدمه‌ت وه کوومه‌ڵگای فکر کردیاد.
سه‌بک شعر شامی له ئه‌ده‌بیات یه‌کی له تازه‌ترین و نووترین سه‌بکه‌یله‌و وه‌ راسی بایه‌د له‌ی به‌شه له زووان کوردی، شامی وه خاوه‌ن ئی سه‌بکه بزانیم، چوون له‌ناو شاعره‌یل وه‌رجه شامی ئی سه‌بکه وجوود نه‌یاشت.
هه‌ر‌چه‌ن ئیمه له ئه‌ده‌بیات کوردی خوه‌مان سه‌بک مودرن نه‌یاشتیمنه و ئیرنه‌یش(هنوز) که‌سانی هه‌ن ك به‌هره‌ی شاعری دیرن، وه‌لی هه‌ر ئییه ك یه‌ی‌که‌م وه‌گه‌رد ئه‌ده‌بیات غه‌رب ئاشنا بوون، تووان وه هه‌ر به‌دبه‌ختی ك بییه قه‌یری(مقداری) له‌و که‌له‌مات و جومه‌لاته له‌ناو شعره‌گانیان وه‌کار بووه‌ن ك بائس بوود شعره‌گه‌یان گشتی هه‌ڵه‌و‌گه‌ردید و ئساڵه‌ت(اصالت) خوه‌ی له ده‌س بییه‌ید، وه‌لی شامی توه‌نست وه بی هیچ ئمکانات ئمرووژی، وه بی هیچ ئاگاهی له سه‌بک و سه‌رف و نه‌حو(صرف و نحو) وه...، خوه‌ی بکه‌یده خاوه‌ن سه‌بکی ك ئمروو وه پی ئـــۊشن سه‌بک ساده ك له تایبه‌تمه‌ندییه‌یل(خصوصيات) ئی سه‌بکه، نزیک کردن و هه‌م‌ئاهه‌نگ کردن شعره‌و قسه کردن عادی و رووژانه‌ی مه‌ردم وه‌ی مه‌رجه ك دۊری بکه‌ی له قسه‌یل ناشیرین، مه‌گه‌ر له شـــۊنه‌یلی ك شاعر وه عه‌مد یا قه‌سد(قصد) ئیکاره بکه‌ی ك شعره‌یل شامی گشت ئی تایبه‌تمه‌ندیه‌یله بی هیچ خه‌تایی وه وه‌رچه‌و گردییه، وه جاڵبتر ئییه‌سه ك تایبه‌تمه‌ندی زیاتر مه‌کته‌به‌یل هونه‌ری و ئه‌ده‌بی ئورووپا توه‌نیم له‌ناو ئه‌شعاری وه رووشنی بـــۊنیم। ئه‌ڕای نموونه سه‌بک رومانتیک؛ ك وه ناو یه‌ی مه‌کته‌ب شناسنه‌ی و مه‌عنای جووراوجوور له لی که‌ن و ئه‌یره جای باسی(بحثی) نییه.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شعره‌یل شامی پڕه له مه‌عناو پڕه له نوو کاری(نو آوری):

جناس تام:
تا ده‌م مردن ده‌ماده‌م ده‌م له ديدار تو ده‌م
تا بزانی دڵ ئه‌سير چاه تورك چوون بيژه‌نه

جناس زايد:
له‌وره عه‌تا ديم كر يار و عه‌تار
له باڵاخانه‌ی گه‌رد خستــۊنه‌ی خوار

تشبيه مطلق:
نه‌علبه‌كی چۊ گووڕ قاشوق وينه‌‌ی له‌ش
هه‌ر له‌شی له ناو گووری درازكه‌ش

مراعات نظير:
بيمه‌سه عه‌رووس بی حوسن و جياز
سير بيدم ئه‌ڕای كوڵفتی پياز
يا:
سينی وه‌ت قوری يه نانجيمه
مه‌رحووم گه‌ورای شابابای ديمه

ايهام:
يه‌ی رووژ به‌دبه‌ختی هاته ديارم
باخه‌وان پير كه‌فته هاوارم
ده‌ر ده‌م فه‌رمان دا سه‌وندوق هاوردن
بی جورم و ته‌قسير بيچاره‌م كردن

مطابقه و تضاد، مقابله:
چه‌مه‌ن به‌عد ئه‌ز گوڵ به‌س ك زاری كرد
سه‌بزی روخساره‌ش عه‌وه‌ز بی وه‌ زه‌رد
يا:
ماس توای نه‌يرم رب توای نيیه
شيره دو جوور هه‌س سفيد و سيیه

لف و نشر:
چه‌ن شيشه ماتيك له هنگام جه‌نگ
شكيايو و رشيايو زه‌مين كردۊ ره‌نگ

ارسال مثل، تمثيل:
كاغه‌زی نفڵه، قلم رنجه و خود خسته مكه
(راه تو مقصد و تركستان عرب بيخود مدو)
يا:
درياده قه‌ساو گای رنج بيور
(خورد من په‌یا بوو بار كيشان په‌ی خر)
يا:
وه‌تم بنازم دانای كردگار
(له دمای ليمو، سير تێیده بازار)
له بار ده‌ستوور زووان کوردی ئه‌گه‌ر بتوایم ئه‌ڕای زووان کوردی خوه‌مان مه‌تڵه‌بی(مطلبی) یا نـــۊسینی ئاماده بکه‌یم؛ شعره‌یل شامی خاسترین سه‌نه‌د و مه‌دره‌ک ئیمه‌س ك مه‌سایل زه‌ریف سه‌رفی و نه‌حوی له‌ناوی فره‌س و جا دیری له‌بانی باس و ته‌حلیل بوودن و هه‌رلیوا(همینطور) کولییات شامی(کلیات شامی) یه‌کی له سه‌رچاوه‌یه‌یل(منابع) مه‌ته‌ڵه‌یل(امثال وحكم) له زووان کوردی کرماشانییه.

وڵـــم كـــه:
شرف كوشياو وژدان جوانه مه‌رگ بی
شرف کشته شد و وجدان جوانمرگ شد
وه بی وژدانی حه‌يرانم وڵم كه
از بی وجدانی، حیران و سرگردانم ولم کن

وه ئه‌روای شه‌ره‌ف سه‌وگه‌ند دائم
به ارواح شرف، سوگند ابدی میخورم

مه‌لوول مه‌رگ و وژدانم وڵم كه
سرگشته‌ی مرگ و وجدانم ولم کن

نه کرد كه‌س ده‌عوه‌تم، خوه‌م بیمه مهمان
کسی مرا دعوت نکرد، خودم مهمان شدم

وه كار خوه‌م په‌شیمانم وڵم كه
از کار خود پشیمانم ولم کن

وڵم كه تا نه‌وه‌ی كه‌س په‌ی و ده‌ردم
ولم کن تا کسی پی به دردم نبرد

دو سێ رووژی ك مهمانم وڵم كه
دو سه روزی که مهمانم ولم کن

وڵم كه‌ی یا نه‌كه‌ی ره‌حمی وه حاڵم
ولم کنی یا رحمی به حالم نکنی

ته‌نم گردیده زندانم وڵم كه
تنم را گرفته‌ای و مرا زندانی کرده‌ای ولم کن

هه‌میشه ئی قسه خستیاده یادم ك ئه‌گه‌ر چه شامی له زاراوه‌ی کوردی شاهموراده، وه‌لی ئه‌ڕای ناو شاعری من که‌له‌مه‌ی موناسبیگه، هه‌رچه‌ن من وه موشتاقیش ناودارم وه‌لی شامی وه مه‌عنای ده‌مه‌و ئیواره‌و وه‌خت شامه‌؛ وه‌تیاد:
تاریکی هه‌میشه‌ئی من نیشان ده‌ی، و ئه‌گه‌ر چشتی ده‌رباره‌ی من نـــۊسای ئی قسه‌ی منه حه‌تمه‌ن وه مه‌ردم بـــۊش.
شامی له رووژ دوم ئازه‌ر مانگ سال 1363 له 67 ساڵه‌گی و له دۊای(به دنبال) یه‌ی نه‌خوه‌شی دریژ موده‌ت له ناومان چی و له باخ فرده‌وس شاره‌گه‌مان کرماشان وه سینه‌ی خاک سپاردنه‌ی. ره‌وانی شاد و یادی هه‌میشه زنه بوود...

وه قه‌وڵ شامی خوه‌ی:
من اگر اهل وفايابی وفا بودم گذشت
مدتی مهمان در اين محنت سرا بودم گذشت
زاغ بودم در چمن يا بلبل افسرده حال
در گلستان جهان گل يا گياه بودم گذشت


لینک منبع به فارسی: http://www.kirmashan.com/?q=node/141


لطفا در صفحه‌ی کرماشان در فیسبوک عضو شوید
www.facebook.com/kermashan1
[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]
 

Copyright © 2009 http://kermashan60.blogspot.com