۱۳۹۰ خرداد ۵, پنجشنبه

پپیشگویی‌های ايل بیگ جاف

نام "ايل بيگ جاف" به کردی "ئێڵ به‌گی جاف" در هيچ تذكره و كتاب و تراجم ايرانی ذكر نشده است و تنها شرح مختصری ازاحوال او در مقدمه‌ی يك نسخه‌ی خطی نوشته شده است. در مقدمه‌ی كتاب مذكور آمده است كه ايل بيگی به سال 898 هجری به دنيا آمده است و در گذشت او در سال 961 هجری بوده است.

بنا به سند فوق، ايل بيگی در شهر زور کردستان عراق متولد شده است و در همانجا مقدمات تحصيل را فراهم نموده و ظاهرا به متون فلسفه‌ی عرفانی و فلسفه‌ی اشراق توجهی داشته است. سپس درتمایل به علم باطن و طریق اسرار، مترصد فرصت بوده و پس از فراغ از تحصیل علوم، لباس نمد پوشیده و در مناطق خلوت، به مجاهدت و ریاضت پرداخته است. پس از آن به بغداد و بلاد ایران سفر کرده و سرانجام در اورامان متوطن شده و به ارشاد و وعظ مردم پرداخته است.
چون عمرش به شصت و سه سال رسیده، روح بزرگش به عالم نور خرامیده و قالب خاکیش درهمانجا به خاک سپرده شده است.
ازایل بگی جاف دیوانی در پیشگوئی بیادگار مانده که تا کنون به حلیه‌ی طبع نرسیده است. وی در پیشگوئیهایش از اوضاع اجتماعی و اختراعاتی که در آن روزگار وجود نداشته در قالب شعرهای خود خبر داده است. البته بعضی از این پیشگوئیها به صراحت و برخی دیگر از طریق کنایه‌ای صورت گرفته است، در حالیکه این سخنان در زمان حیات وی جز خیال پردازی چیزی دیگری تلقی نمی‌شده است. آنچه مسلم است اين است كه وی پيری روشن ضمير بوده و تا‌ليفاتی نيز داشته است كه متاسفانه از بين رفته است.

پوشیده نماند که پیشگویی از زمان بسیار قدیم در میان ایرانیان رایج بوده و بخشی از ادبیات دینی زرتشتی را هم پیشگویی تشکیل می‌دهد. از جمله (زنده وهومن یسن) و بخشی از کتاب (دینکرد) و (بندهشن) و (زرتشت نامه) و (جاماسب نامه) نیز راجع به پیشگوئی است.
اشعار دل انگيز او در عين حال ساده و بی پيرايه است و مورد پسند عموم می‌باشد.
وزن سروده‌های "ايل بیگی" هشت هجايی می‌باشد. همان وزنی كه زرتشت گاتهای خود را با آن سروده است. ایل بيگی در نوشته‌هايش پيدايش نادر شاه افشار، زندیه، پيدايش قاجاريان، رژيم پهلوی و جمهوری اسلامی را پيش‌بينی نموده و از ظلم و ستمی که در این دوران بر مردم روا می‌شود، سروده‌ها دارد. پيشگوئيهای اين كتاب هر كدام در دوره و زمان مشخصی روی داده است. از سروده‌های ايل بيگی نسخه‌های متعددی وجود دارد كه صحيح‌ترين آنها نسخه‌ای است كه در سال 1271 هجری قمری نوشته شده است.
كتابی در اين رابطه وجود دارد با اسم پيشگوييهای ايل بيگی جاف كه توسط آقای صديق صفی‌زاده نوشته شده است.

نمونه‌ای از اشعار آن بزرگوار به زبان کردی:

من به قه‌ولی گۆران ده‌كه‌م
قسه له ژێر هه‌وران ده‌كه‌م
هه‌مووی له بۆ سۆران ده‌كه‌م
ئيتاعه‌تی ده‌وران ده‌كه‌م
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

ئه‌وسا ئه‌دای وه‌فا ده‌كه‌م

سه‌رم پڕشۆر سه‌ودا ده‌كه‌م
هه‌ر ته‌ماشای دۆنيا ده‌كه‌م
روو به تووری سينا ده‌كه‌م
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

چابوک سوارێ ده‌نگ ده‌کا

سه‌ید و شکار په‌ڵه‌نگ ده‌کا
هه‌ر ساعه‌تێ سه‌د ره‌نگ ده‌کا
دنیا و خه‌ڵق پڕ شه‌نگ ده‌کا
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

ئێران پڕله ئاگر ده‌بێ

حوكمی سولتان قاهر ده‌بێ
سته‌م له خه‌لق صادر ده‌بێ
ده‌وره ده‌وره‌ی نادر ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

خاسان وه بێ وه‌ته‌ن ده‌بێ

مۆرغان دوور له چه‌مه‌ن ده‌بێ
شاهان وه بێ كه‌فه‌ن ده‌بێ
ده‌وران وه كامی زه‌ند ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

ده‌وره ده‌وره‌ی قه‌جه‌ر ده‌بێ

ته‌یموور له خه‌و خه‌وه‌ر ده‌بێ
سه‌رێ ده‌بڕن بێ سه‌ر ده‌بێ
ئاشووب و شۆر و شه‌ڕ ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

جه‌هان پڕله غه‌وغا ده‌بێ

ئه‌دا گه‌ری په‌یدا ده‌بێ
مۆنکر گه‌لێ ریسوا د‌ه‌بێ
فتنه‌و شه‌ڕێ به‌رپا ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

شۆڕش له ئێرانێ ده‌بێ

سه‌ری جۆش و گران ده‌بێ
خێڵی مه‌ردان فانی ده‌بێ
ڕقی دۆسی گیانی ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

خه‌یلێ دڵم وه ته‌نگ ده‌بێ

سه‌دای تۆپ و تفه‌نگ ده‌بێ
شه‌ڕی سه‌رباز به شه‌نگ ده‌بێ
ئێران دیلی فه‌ره‌نگ ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

نیوه‌ی ئێران هی رووس ده‌بێ

عه‌هد و په‌یمان زۆر سس ده‌بێ
ئه‌وسا زه‌ڕیان له مس ده‌بێ
دین و ئیمان زۆر سس ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ  

ڕه‌خشی رۆسه‌م ایزهار ده‌بێ

ئه‌سپی ئاسن ره‌هوار ده‌بێ
دولدول و شه‌ودێز وه‌کار ده‌بێ
گه‌لێ شت هه‌ن ئاشکار ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

تێغی مه‌ولام بڕان ده‌بێ

سپای قه‌جه‌ر قڕان ده‌بێ
سه‌ر له مه‌یدان فڕان ده‌بێ
ناری دۆزه‌خ گڕان ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

ده‌وره ده‌وره‌ی ره‌زا ده‌بێ

ئێران پڕ له قه‌زا ده‌بێ
له‌دوای ره‌زا غه‌زا ده‌بێ
غه‌زا روم‌الغه‌زا ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

ته‌یرێ وه‌ک ره‌عد و به‌رق ده‌بێ

گوێچکه‌ی له دووکه‌ڵ غرق ده‌بێ
ده‌شت و ده‌ری پێ له‌ق ده‌بێ
به‌ ڕووی هه‌وا موله‌ق ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

خاسان وه بێ وه‌ته‌ن ده‌بێ

کام دی وه‌کامی ژن ده‌بێ
زه‌وق و زینه‌ت بسیار ده‌بێ
خه‌ڵقی ژنان هۆشیار ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

مانگ ڕوویانی ده‌وڵه‌تی

باده‌خۆرانی خه‌ڵوه‌تی
کۆتا لیباس و سه‌رپه‌تی
جامه سپێ و خه‌ت‌خه‌تی
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

ئێڵ‌به‌گی دی دڵگیر ده‌بێ

فه‌رنگستان زه‌نجیر ده‌بێ
ئێران و رووم نه‌خجیر ده‌بێ
ئه‌وسا فه‌زا ته‌سخیر ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

هه‌مووی شاهان بێ ‌را ده‌بێ

له پڕ شه‌ڕ و هه‌وا ده‌بێ
که‌م خه‌ڵق وه حوکمی شا ده‌بێ
چه‌رخ و چرا به‌رپا ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

گه‌هگاه قه‌حتی قه‌هار ده‌بێ

خه‌ڵقی زه‌مان هۆشیار ده‌بێ
ناهه‌مواری هه‌موار ده‌بێ
ئه‌وسا سڕێ ئاشکار ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

تاعه‌ت وه‌ مه‌جبووری ده‌بێ

دی بازاری بلوور ده‌بێ
چینی و فه‌غفووری ده‌بێ
گۆڵبانگی جمهووری ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

کاری مه‌ردان نامه‌ردی بوو

دوو ڕه‌نگی و ڕه‌‌نگ زه‌ردی بوو
ده‌واکێشی دڵ‌ ده‌ردی بوو
ڕۆژگاری دڵسه‌ردی بوو
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

بانگی یاران زوڵال ده‌بێ

ده‌نگی ئه‌زان به‌لال ده‌بێ
ناجی وه‌ علم و حاڵ ده‌بێ
ئه‌وسا زاڵم بێ‌حاڵ ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

ئاوازی سازی هه‌فت سه‌ری

ناڵه‌ئی کۆسی حه‌یده‌ری
لاله رۆخانی ئه‌نوه‌ری
دانه دۆڕی بێ موشته‌ری
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

نه‌به‌رد له ڕووی ده‌وران ده‌بێ

ناڵه‌ی شێر و به‌وران ده‌بێ
مه‌ولام له سه‌ر ئێران ده‌بێ
قڵای دوژمن وێران ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

دیوانی گورگ و مه‌ڕ ده‌بێ

ده‌شتی به‌غداد به شه‌ڕ ده‌بێ
گشتی بۆ زێڕ و زه‌ڕ ده‌بێ
خه‌ڵقی ساجان بێ‌فه‌ڕ ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

شه‌ربه‌تی خوا وه‌ک هه‌نگ ده‌بێ

هه‌رکه‌س بیخوا خۆش‌ڕه‌نگ ده‌بێ
دوژمن گه‌لێ بێ‌ڕه‌نگ ده‌بێ
ژینی تاریک و ته‌نگ ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

دوو سپای گه‌وره به‌ جه‌نگ ده‌بێ

ناڵه‌ی تۆپ و تفه‌نگ ده‌بێ
دنیا تاریک و ته‌نگ ده‌بێ
شه‌ڕی سه‌رباز به‌ شه‌نگ ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

سستی مێزه‌ر خڕان ده‌بێ

سه‌ر له مه‌یدان فڕان ده‌بێ
همیشتار گشت قڕان ده‌بێ
ناری دۆزه‌خ گڕان ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

ئێران وه‌کوو فه‌ره‌نگ ده‌بێ

پڕنه‌قش و ره‌نگاره‌نگ ده‌بێ
کۆر وه‌کوو کچ قه‌شه‌نه‌گ ده‌بێ
مایل به‌ شۆخ و شه‌نگ ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

مه‌ردان مه‌رد گه‌زاف ده‌که‌ن

هه‌م وه‌ راستی خه‌ڵاف ده‌که‌ن
قسان به‌ تیر غه‌ڵاف ده‌که‌ن
به‌ رێگه‌ی دوور مه‌ساف ده‌که‌ن
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

ئه‌و وه‌خت جه‌نگی جیهان ده‌بێ

نوخته‌ی یاران هات هات ده‌بێ
دیده‌ی مونکیر زوڵمات ده‌بێ
سه‌ری مه‌ولام نیشات ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

هه‌فتاو دوو دین یه‌ک دین د‌ه‌بێ

سه‌رده‌فته‌ری ئه‌مین ده‌بێ
زاڵم له زاری و شین ده‌بێ
دڵی گه‌لێ به کین ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ

ئێڵ‌به‌گی دی دڵشاد ده‌بێ

له‌ ده‌رد و خه‌م ئازاد ده‌بێ
یارانی گشت له یاد ده‌بێ
دوژمن له زاری و داد ده‌بێ
هه‌روا بوه‌و هه‌روا ده‌بێ 
در اينجا به چكيده‌ای ازترجمان پيشگونامه‌ی او كه به زبان كردی بوده است می‌نگريم:
ايران پر از آتش خواهد شد. حكم سلطان قاهر خواهد شد. ستم به مردم روا خواهد شد. دوره دوره‌ی نادر(شاه) خواهد شد.
نيكان بی وطن خواهند شد. شاهان بی كفن خواهند شد. و دوران به كام زند خواهد چرخيد.
دوران به دست قاجار می‌افتد. بسی سرها بی‌سر می‌شوند. آشوب و شور و هنگامه بر پا می‌شود.
نيم ايران به روس‌ها واگذار می‌شود. آنچه اهميت نداشته باشد ناموس خواهد شد. آنگاه زرشان از مس خواهد شد.
چابك سواری به فرياد مردم می‌رسد و پلنگها را صيد و شكار می‌كند. و هر ساعتی‌ با سد رنگ و سياست می‌آيد. و دنيا و خلق را بسی شنگ و شادمان می‌كند.
مردم سخنانشان را به وسيله‌ی مفتول آهن(سيم) خواهند گفت. و با راه دور گفتگو خواهند كرد.
رخش رستم ظاهر می‌شود. اسب آهن(ماشین) رهوار می‌شود.
پرنده‌ای مانند رعد و برق يدا خواهد شد(هواپیما). و دود از گوشش به تندی به آسمان می‌رود. با چابك سواری گام بر می‌دارد و بر روی هوا معلق خواهد شد.
دلم به تنگ می‌آيد. صدای توپ و تفنگ می‌آيد. جنگ سرباز با فشنگ خواهد شد. ايران گرفتار فرنگ خواهد شد.
دوره دوره‌ی رضا(شاه) خواهد شد. و پس از رضا(شاه) جنگ و غزا خواهد شد.
پس از جنگ فراخی خواهد شد. و مردم سرگرم نيايش خواهند شد.
ناگاه جنگ و نبرد آغاز خواهد شد. و كمتر كسی از مردم به فرمان شاه فرمانبردار خواهد شد.
طاعت و عبادت به اجبار انجام خواهد شد. بازار پر از بلور می‌شود. و گلبانگ جمهوری گردد.
كار مردان به نامردی گرايد. چهره‌ی مردم به زردی گرايد. و روزگار افسردگی خواهد شد.
آنگاه بین دو سپاه بزرگ جنگ درخواهد گرفت
دیوان گرگ و میش تشکیل خواهد شد
در دشت بغداد جنگ به وجود خواهد آمد. همه‌اش برای نقره و زر خواهد بود.
عمامه‌ داران در دین و ایمان خود سست خواهند گشت
ايران مانند فرنگ خواهد شد. همه جا پر نقش و رنگارنگ خواهد شد. پسر چون دختر قشنگ خواهد شد و به شوخ و شنگی تمایل پیدا خواهد کرد.
انسانها از راه دور با یکدیگر پیکار می‌کنند
آنگاه جنگ جهانی آغاز خواهد شد
سرانجام هفتاد و دو دين يكی خواهد شد. سردفتر و رهبر آن مردی امين خواهد شد.
ظالم به شيون و زاری خواهد پرداخت و دلش پر از قهر و كين خواهد شد.
اينچنين بوده است و چنين خواهد شد.
[ 6 نظرات] [ادامه مطلب ...]

۱۳۹۰ خرداد ۳, سه‌شنبه

افسانه‌ها و متل‌های کردی

"افسانه‌ها و متل‌های کردی، قصه‌ها و متل‌ها، نمایش‌ها و بازی‌های عامیانه‌ی ایرانی" نام کتابی دو جلدی است که علی‌اشرف درویشیان، داستان نویس و پژوهشگر در ادبیات عامه، آنرا تالیف و گردآوری کرده است. در بخشهایی از مقدمه آن آمده است:

در بین افسانه‌های ملل، افسانه‌های ایرانی جایگاهی برجسته و ویژه دارد و در این میان افسانه‌های کردی دارای رنگ و بوی دیگری است. تعبیرها و ترکیبات زیبا و لطیف در لهجه‌های کردی(منظور لهجه‌‌های زبان کردیست) و کردی کرمانشاهی مطلبی نیست که بتوان به سادگی از آن گذشت.

افسانه‌ها بی شناسنامه و بی کس و کار نیستند. آنها سینه به سینه گشته‌اند و رشد کرده‌اند و تا به امروز نگهداری شده‌اند و از هر سندی معتبرتر مانده‌اند… افسانه، بازتاب ویژگی‌های زندگی مردم است. روابط انسانها و روش برخورد آنها با یکدیگر را تجزیه و تحلیل می‌کند. افسانه، تفسیرگر احساسات عمیق و ژرف انسانی است و در بطن خود طی قرون و اعصار، ساختار سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جوامع را حفظ کرده است. صورت اصلی اين قصه‌ها بايد ضبط و حفظ شود و بماند؛ زيرا در اثر پا نهادن راديو و كم‌كم تلويزيون به روستاها و قهوه خانه‌ها اين لهجه‌ها اصالت خود را از دست می‌دهند.
بسياری از قصه‌ها هنگامی لطف و زيبائی خود را نشان می‌دهند كه با زبان و لهجه‌ی اصلی بيان شوند. روی اين اصل بعضی از افسانه‌ها را آوانويسی كرده‌ام تا اصالت آنها حفظ شود.

این کتاب که چاپ پنجم آن در سال ۱۳۸۶ از سوی نشر چشمه منتشر شده است به طور خاص به افسانه‌ها و متل‌های کردی منطقه‌ی کرمانشاه پرداخته است. گفته می‌شود که مولف، آثار متعددی در زمینه‌ی فرهنگ عامه دارد. ما یکی از افسانه‌های کتاب را برگزیده‌ایم و به اختصار در زیر آورده‌ایم:

که‌له مروژ (Kele Miroj)

یکی بود، یکی نبود؛ غیر از خدا هیچ کس نبود. سواری بود که اسبی عزیز و سالار و مغررو داشت. روزی سوار اسب را به بازار برد و نعل کرد و سوار آن شد. سوار تازیانه‌اش را بالا برد و بر اسب نواخت و حیوان به سرعت تاخت. همانطور که به سرعت می‌رفت ناگهان صدایی از پشت سر شنید که می‌گفت: آی سوار! آی سوار! صدای نعل اسبت، صد من از گوشتم را آب کرد.

سوار اسب را نگه داشت و برگشت. هر چه نگاه کرد، کسی را ندید. به آسمان نگاه کرد و گفت: پروردگارا این صدا از کجاست؟ دوباره صدا بلند شد که: ای سوار نترس. “که‌له مروژ” ام. بیا پایین تا برایت بگویم. سوار از اسب پیاده شد و به زمین نگاه کرد و گفت: مورچه تو که هیزم‌ات یک مثقال است چطور صد من گوشت بدنت آب شد؟ مورچه گفت: ای سوار! ما هم بنده‌ی خدا‌ئیم. هر کس به سنگ خود می‌سنجد. صد من از گوشت بدنم، به سنگ خودمان آب شد.
دارا به سنگ خود، ندار هم به سنگ خود.

[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]

۱۳۹۰ خرداد ۲, دوشنبه

زندگینامه مظهر خالقی

استاد مظهر خالقی پس از زنده‌یاد سید علی‌اصغر کردستانی، به عنوان استاد مسلم آواز کردی معاصر معروف است، زیرا اکثر کردها معتقدند که صدای محزون و لحن دلنشین او هر شنونده‌ای را مجذوب و محظوظ می کند اما متاسفانه در بیست سال اخیر کمتر شاهد فعالیتی جدی از وی بوده‌ایم و همچنان به غیبت و سکوت خود ادامه داده است. در صورتی که حضور پرشور و فعالیت جدی هنرمندان کرد در موسیقی معاصر ایران پس از انقلاب بسیار مشهود و انکار ناپذیر است، هنرمندانی از چند نسل مختلف مانند " یوسف زمانی، میرزاده، فرج پوری، ناظری، کامکار، عندلیبی، تعریف، ساعد، پور ناظری، خاک طینت و ...."، که البته برادران یوسف زمانی را جزو بنیان گذاران موسیقی کردی به شیوه‌ای علمی و آکادمیک در ایران می‌شناسند.
با وجودی که درباره‌ی موسیقی کردی، منبع و ماخذ جامع و یا اطلاعات منظم و مدونی در دست نیست، اما در موسیقی معاصر ایران اکثر استادان و صاحب نظران به قدمت و غنای موسیقی کردی اعتراف می‌کنند، زیرا ملودی، ریتم و رنگ یا ضربی موسیقی کردی را کمتر کسی هست که درگوشه‌های موسیقی ملی ایران بارها نشنیده باشد. در این رابطه پرویز مشکاتیان معتقد است که گذر از موسیقی ایران زمین بدون توجه به موسیقی کردی امکان پذیر نیست و محمد موسوی هم می گوید: " گاه در برابر غنای موسیقی کردی باید تسلیم شد".
در میان هنرمندان معاصر آواز کردی، شهرام ناظری، جلال الدین محمدیان، محمد رضا دارابی، صدیق تعریف، بیزن کامکار، علاالدین باباشهابی، عزیز شاهرخ، عباس کمندی، حسین شریفی، بهروز توکلی، عمر دزه‌ای، ناصر رزازی، نجم الدین غلامی، رشید فیض نژاد و...، خلاء غیبت و سکوت چند ساله‌ی استاد مظهر خالقی بسیار محسوس است. هر چند که هیچ کدام از این هنرمندان، قریحه و سبک موثر خالقی را نادیده نمی گیرند و حتی ملودی ها و نغمه‌های او را به عنوان گنجینه‌ی آواز کردی معرفی می کنند.
مَظهَر خالِقی "مه‌زهه‌ری خالقی" در شهریور سال ۱۳۱۷ در سنندج در میان خانواده‌ای از مشایخ کردستان دیده به جهان گشود. در اعوان جوانی نخست به مدت ۱۱ سال به آموختن و فراگیری موسیقی اصیل ایرانی و تمرین سبک ها و ردیف های آواز فارسی پرداخت و اولین اجرای آواز او در اواخر دهه سی در رادیو سنندج به زبان فارسی ضبط شده است. وی سپس در رشته فیزیک در دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و بنا به تحصیلات دانشگاهی ابتدا در دبیرستان های تجریش و شمیران دبیر درس ترمودینامیک بود، اما دوستی با شادروان انجوی شیرازی او را به رادیو کشانید تا به ترجمه مطالب ادبی و هنری زبان کردی بپردازد و به همراه دیگر هنرمندان کرد مانند یوسف زمانی، کامکار، مجتبی میرزاده، سواره ایلخانی زاده، محمدصدیق مفتی زاده، محمد کمانگر، فریدون مرادی، شکرالله بابان ، عثمان احمدی، ابراهیم ستوده، عابد سراجالدینی و...، به ترویج و اشاعه زبان و ادبیات کردی کمک کند. در حین همکاری با ارکستر رادیو، خالقی با اکثر هنرمندان وزارت فرهنگ و هنر مانند " ناصری، کسروی، بهاری، حنانه، گلسرخی، شجریان و..." آشنا می شود و تحت تاثیر آنان تجارب و آموخته‌هایش را سمت و سوئی خاص می دهد.
در همان اوائل فعالیت هنری مظهر خالقی، حنانه، کسروی و یوسف زمانی، صدای او را به عنوان صدایی ممتاز شتاختند که جنس صدایش شباهت زیادی به غلامحسین بنان، استاد فقید آواز، دارد و با وجود اظهار علاقه خالقی به ادامه‌ی اجرای آواز فارسی، حنانه مانع او می شود، زیرا اعتقاد داشت در میان فارسها، خالقی خوانند‌ه‌ای درجه سه می‌شود اما نغمه‌ی خوش الحان او در میان کردها بر صدر خواهد نشست! و پیش‌بینی او واقعیت داشت، زیرا در اواخر دهه‌ی چهل، آغاز رسمی فعالیت هنری او و آوازهایش در رادیو کردی با همکاری ارکستر مشیرهمایون شهردار(از پیشکسوتهای هوشمند موسیقی ایرانی) با استقبال بی نظیر مردم کرد مواجه شد که در اینباره صدیق تعریف معتقد است " خالقی در همان آغاز به اوج شهرت رسید و همچنان در آن قله افتخار مانده است".
خالقی پس از ضبط و اجرای بیش از۲۵۰ آهنگ فولکلور و ترانه های اصیل کردی، در اواسط دهه‌ی ۵۰ مدیریت سازمان رادیو و تلویزیون کرمانشاه را عهده دار می‌شود و بنا بر یک سوءتفاهم نامیمون در دوران انقلاب، به اتهام همکاری احتمالی او، به عنوان یکی از مدیران ارشد دستگاه دولت شاهنشاهی با ساواک، دستگیر و چند هفته‌ای زندانی می شود و آن بر چسب سیاسی و هاله‌ی ابهام موجب رنجش خالقی و قهر او از عرصه‌ی هنر شد اما سر انجام بنا به مساعدت اهالی فرهنگ در رفع سوءتفاهم پیش آمده، با کمک جلال طالبانی از طریق کردستان عراق راهی انگلستان می‌شود زیرا مظهر خالقی و جلال طالبانی هر دو دختران ابراهیم احمد، نویسنده‌ی نام‌آشنای کرد را به همسری اختیار کرده‌اند که اثر معروف ایشان با نام "ژانی گل"(درد ملت) با ترجمه‌های محمد قاضی و قانعی‌فرد به زبان فارسی در بازار کتاب عرضه شده است. خالقی سالهای بعد در لندن رحل اقامت می‌افکند و از آن روز تاکنون به ایران بازنگشته است، هر چند بارها به طور رسمی از سوی نهادهای هنری از وی دعوت شد تا آشتی طلبد و به مام وطن بازگردد، اما تاکنون با سر عتاب رفته است! هر چند که پخش تصویر و صدای خالقی پس از انقلاب بنا بر دلایل نامعلومی در رسانه های رسمی و محلی جمهوری اسلامی ممنوع بوده است.
همانطور که ذکر شد، از او بیش از ۲۵۰ آواز فولکلوریک ضبط و ثبت شده است که از ترانه‌های مشهور وی می‌توان "په‌پووله‌ی ئازادی"، "ئه‌گه‌ڕێمه‌وه"، "ئاسۆی کورد" و "بیرت ده‌که‌م" را نام برد.

مظهر خالقی آخرین بار در اواخر دهه‌ی ۶۰ در یک مجموعه کنسرت دور اروپا به همراهی هنرمندانی مانند سعید فرج پوری، رضا شفیعیان، مجید درخشانی، رضا قاسمی نوازنده‌ی سه تار و نویسنده‌ی داستان ارکستر شبانه در اجرای صحنه ظاهر شد، اما پس از آن تا به امروز اثر جدیدی را اجرا نکرده و همچنان در سکوت وعزلت و اندوه غربت مانده است.
هم اکنون پس از تحولات اخیر کردستان عراق، دست اندرکار تحقیق و نگارش درباره‌ی موسیقی کردی است و در عین حال مدیریت (ئه‌نیستیتۆی که‌له‌پوری کورد) انستیتوی میراث فرهنگی کردستان عراق را بر عهده دارد.
اندیشه‌ی هنری و سیاست حرفه‌ای خالقی را می‌توان تا حد زیادی به استاد محمد رضا شجریان شبیه دانست، زیرا همواره از موسیقی مبتذل و غیر اصیل پرهیز داشته است و ایجاد محدودیت قانونی دولت برای پخش و اجرای موسیقی اصیل را عامل اصلی ایجاد موسیقی مبتذل و کافه‌ای می‌داند که کمتر جوهر و اصالت موسیقی ایرانی را دارد. مظهر خالقی به شدت به حفظ اصالت اخلاقی و هویت هنری در اجرای کار هنری باور دارد و اینکه موسیقیدان متولی فرهنگ و راوی جامعه است و باید حرمت آن نگه داشته شود.
درباره مظهر خالقی ، هنرمندان کرد و صاحب نظران چنین می‌گویند:

دکتر بهمن کاظمی، محقق موسیقی کردی، معتقد است که اندیشه و عقاید این استاد برجسته‌ی موسیقی معاصر کردی بدون شک برای نسل جوان منبعی مفید و آموزنده خواهد بود، زیرا خالقی به وجود نسل جوان برای اعتلا و شکوفایی هر چه‌ بیشتر موسیقی کردی در سطح بین المللی امید وافر دارد.
جمشید عندلیبی، آوازهای او را عامل شهرت و سوءاستفاده‌ی بسیاری از هنرمندان می‌داند که درغیبت او با بازسازی و گاه کپی نغمه‌ها و آهنگها به سود جویی ازخالقی پرداخته‌اند.
کیخسرو پورناظری، بر این عقیده است که وجود هنرمند والامقام و بزرگی مانند خالقی برای موسیقی امروز کردستان ضرورتی غیر قابل انکار است و حضور مجدد او می‌تواند موجب ایجاد رشد و خلاقیت در آواز کردی امروز، به عنوان بخشی از موسیقی نواحی ایران زمین باشد.
سعید فرج پوری باور دارد که اجرای مجدد خالقی مشابه موجی نو در موسیقی کردی است که مخاطبان، موسیقی اصیل کردی را از زبان راوی صادق آن می‌شنوند.
بهرام ساعد، صدای ساده و صمیمی خالقی را یادآور بزرگانی همچون سید علی‌اصغر کردستانی، حسن زیرک، علی مردان، طاهر توفیق، محمد ماملی، هومر دزه‌ای، عارف جزراوی و... می‌داند و مجتبی میرزاده، آهنگ ساز آثارخالقی، می‌گوید : " در استودیو و هنگام ضبط، خالقی تسلط و توانایی خاصی در اجرا دارد و گاهی با یکبار خواندن و بدون تمرین نسخه‌ی اصلی را ضبط کرده‌ایم ".
اما طهمورث پورناظری با گله از خالقی یاد می‌کند و ساکت نشستن و کناره‌گیری او را گناهی بزرگ و غیر قابل بخشش می‌داند.
شهرام ناظری، که همواره با احترام از خالقی یاد می‌کند، معتقد است "در موسیقی معاصر کردی کسی دیگر مانند خالقی این ستاره تابناک آواز کردی تا چند سال آینده ظهور نخواهد کرد"
و در اینباره رامبد صدیف استاد آواز می‌گوید: " مظهر خالقی را به عنوان راوی صادق فرهنگ و هنر کرد می‌شناسم که صدایش یاد آورنده‌ی خاطرات تلخ و شیرین تاریخ پر فراز و نشیب کرد است و نغمه‌ی او آواز آزادی و عشق است و این بلبل عاشق و بی‌قرار سالهاست خاموش است، زیرا در میان مردمانش موسم گل نیافته است ".
در نهایت خالقی در یک مصاحبه با تلویویزون ماهوراه‌ای کردستان عراق اعلام کرد که دیگر آوازی نخواهد خواند و جا را برای خوانندگان جوان خالی خواهد کرد چون اعتقاد دارد که جوانان می‌توانند جای خالی او را پر نمایند و جانشین خوب او در عرصه‌ی موزیک کردی باشند.
[ 2 نظرات] [ادامه مطلب ...]

بهشت یا جهنم ؟!

یکی از سناتورهای معروف آمریکا، درست هنگامی که از درب سنا خارج شد، با یک اتومبیل تصادف کرد و در دم کشته شد. روح او در بالا به دروازه های بهشت رسید و سن پیتر از او استقبال کرد: « خیلی خوش آمدید. این خیلی جالبه، چون ما به ندرت سیاستمداران بلند پایه و مقامات رو کنار دروازه های بهشت ملاقات می کنیم. به هر حال شما هم درک می کنید که راه دادن شما به بهشت تصمیم ساده ای نیست…» ...

سناتور گفت: « مشکلی نیست. شما مرا راه بده، من خودم بقیه اش رو حل می کنم.» سن پیتر گفت: « امّا در نامه ی اعمال شما دستور دیگری ثبت شده، شما بایستی ابتدا یک روز در جهنم و سپس یک روز در بهشت زندگی کنید. آنگاه خودتان بین بهشت و جهنم یکی را انتخاب کنید.» سناتور گفت: « اشکالی نداره. من همین الان تصمیمم را گرفته ام. می خواهم به بهشت بروم! » سن پیتر گفت: « می فهمم… به هر حال، ما دستور داریم. مأموریم و معذور » و سپس او را سوار آسانسور کرد و به پائین رفتند. پائین… پائین… پائین… تا اینکه به جهنم رسیدند. وقتی در آسانسور باز شد، سناتور با منظرۀ جالبی روبرو شد. زمین چمن بسیار سرسبزی که وسط آن یک زمین بازی گلف بود و در کنار آن یک ساختمان بسیار بزرگ و مجلل. در کنار ساختمان هم بسیاری از دوستان قدیمی سناتور منتظر او بودند و برای استقبال به سوی او دویدند. آنها او را دوره کردند و با شادی و خندۀ فراوان از خاطرات روزهای زندگی قبلی تعریف کردند. سپس برای بازی بسیار مهیجی به زمین گلف رفتند و حسابی سرگرم شدند. همزمان با غروب آفتاب، همگی به کافۀ کنار زمین گلف رفتند و شام بسیار مجللی از اردک و برۀ کباب شده و نوشیدنی های گرانبها صرف کردند. شیطان هم در جمع آنها حاضر شد و همراه با دختران زیبا رقص گرم و لذت بخشی داشتند. به سناتور آنقدر خوش گذشت که واقعا ً نفهمید یک روز او چطور گذشت. رأس بیست و چهار ساعت، سن پیتر به دنبال او آمد و او را تا بهشت اسکورت کرد. در بهشت هم سناتور با جمعی از افراد خوش خلق و خونگرم آشنا شد، به کنسرت های موسیقی رفتند و دیدارهای زیادی هم داشتند. سناتور آنقدر خوش گذرانده بود که واقعا ً نفهمید روز دوم هم چگونه گذشت. بعد از پایان روز دوم، سن پیتر به دنبال او آمد و از او پرسید که آیا تصمیمش را گرفته؟ سناتور گفت: « خوب راستش من در این مورد خیلی فکر کردم. حالا که فکر می کنم می بینم بین بهشت و جهنم، من جهنم را ترجیح می دهم.» بدون هیچ کلامی، سن پیتر او را سوار آسانسور کرد و آن پائین تحویل شیطان داد. وقتی وارد جهنم شدند، این بار سناتور بیابانی خشک و بی آب و علف را دید، پُر از آتش و سختی های فراوان. دوستانی که دیروز از او استقبال کردند هم عبوس و خشک، در لباس های بسیار مندرس و کثیف بودند. سناتور با تعجب از شیطان پرسید: « انگار آن روز من اینجا منظرۀ دیگری دیدم؟ آن سرسبزی ها کو؟ ما شام بسیار خوشمزه ای خوردیم، زمین گلف؟…» شیطان با خنده جواب داد: « آن روز، روز تبلیغات بود… امروز دیگر تو رأی داده ای! »
پاورقی: در فرهنگ عامۀ مسیحیان، سن پیتر به عنوان نگهبان و کلید دار دروازۀ بهشت شناخته میشه...

[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]

۱۳۹۰ اردیبهشت ۳۱, شنبه

زندگینامه و آثار علی لاری کرمانشاهی


علی لاری کرمانشاهی (۱۳۲۴ در کرمانشاه - ۱۳۸۸ در کرمانشاه)، نویسندهٔ داستان‌های کوتاه و رمان بود. وی از نویسندگان نسل دههٔ ۴۰ و ۵۰ ایران بوده و آثارش نمونه‌هایی از ادبیات کارگری و نیز ادبیات اقلیمی مناطق کردنشین ایران به شمار می‌آیند.
لاری کرمانشاهی در سال ۱۳۲۴ در کرمانشاه به دنیا آمد. از کودکی ذهنی کنجکاو داشت. از همان ابتدای نوجوانی شروع به کار در کارخانه‌های صنعتی نمود و به یک صنعتگر بزرگ تبدیل گشت و در همان دوران نوجوانی با ادبیات آشنا شد و به نوشتن پرداخت. نخستین کتاب لاری «وق‍ت‍ی‍ک‍ه ش‍ک‍وف‍ه‌ه‍ا م‍ی‌ش‍ک‍ف‍ن‍د و زم‍ان‍ی‍ک‍ه ب‍رگ‍‌ه‍ا م‍ی‍ری‍زن‍د» بود که با نام مستعار «شکوفه لاری کرمانشاهی» هنگامی که ۱۶ ساله بود، در سال ۱۳۴۳ به چاپ رسید. لاری پس از انقلاب ۵۷ تنها موفق به چاپ یک کتاب شد و در سال ۱۳۷۰ «برفابه‌های بهاری» را به چاپ سپرد. این اثر به عنوان نشان‌دهندهٔ دوران افول ادبیات اقلیمی فارسی منطقهٔ کرمانشاه شناخته شده‌است. وی در تابستان ۱۳۸۸ در کرمانشاه درگذشت. دستنوشته‌های زیادی از وی به جای مانده که رمان‌های ناتمام وی را شامل می‌شوند. یکی از این رمان‌های ناتمام «تنهایی رئیس‌جمهور» نام دارد که به شرح زندگی قاضی محمد، رییس‌جمهور جمهوری کردستان آزاد می‌پردازد.
از او کتابهای بسیاری که بیشتر آنها مربوط به پیش از انقلاب است به جای مانده که می‌توان به کتاب‌های: شکوفه ها(رمان) فردا حمله آغاز می‌شود (رمان) کوماین (مجموعه داستان) غروب بینوایان (رمان) کارگران (رمان) بی بی خانم (رمان) کوچ ناشکیب (رمان) قلبم را به خاک بسپارید (مجموعه اشعار) و چشم علفیها (رمان)اشاره کرد.
کتاب وی که پس از انقلاب اجازه انتشار یافت رمان برفابه‌های بهاری بود.
رمان دو جلدی تنهایی رئیس جمهور (مربوط به زندگی قاضی محمد) رمان دو جلدی هزارپا رمان دَبور، رمان فراسوی شب و چندین کتاب که با درگذشت وی ناتمام باقی ماند.
ایشان در سی و یک اردیبهشت سال ۱۳۸۸ در حالی که با ناملایمات زندگی دست و پنجه نرم می‌کرد زندگی را بدرود گفت.
او هم خوب و بد، زشت و زیبا و تلخ و شیرین این دنیا راواگذاشت و رفت. لاری کرمانشاهی را می‌گویم، نویسنده و خاطره برانگیز دهه‌ی چهل در کرمانشاه، نویسنده‌ی رمانتیک سالهای از دست رفته و وقتی که شکوفه‌ها می‌ریزند، غروب بینوایان... آخرین کتابی که انتشارات شباهنگ در تهران از او منتشر کرد و خیلی زود نایاب شد و این قلمزن نقدی تحت عنوان گامی به پیش بر آن نوشت، اتوبیوگرافی زندگی خود نویسنده بود در قالب رمانی شیرین و قدرتمند که نقاش بزرگ معاصر حیدر زاده طرح روی جلد آن را کشید...
لاری کرمانشاهی بعد از انتشار برفابه‌های بهاری به چنان غنای روحی و بی‌نیازی درونی رسیده بود که دروازه‌های رسانه‌های خبری را بر روی خود بست و برخلاف یک عده که دنبال شهرت و نام و آوازه می‌دویدند و تن به هر خفتی می‌دادند، در انزوای گوشه‌ی کتابخانه‌اش پناه بُرد و در انبوه مطالعه غرق شد و در زمینه مطالعه به رود جاری بزرگترین نویسندگان جهان پیوست: دنیای بالزاک و شولوخف و تولستوی و جان اشتاین بگ... در روزگاری که یک عده قلمزن کم مایه یا تهی مایه، به مدد تبلیغات رسانه‌ای به هر قیمت کالاهای ناچیز خود را به زعم خود در شهر کوران معرفی می‌کردند، لاری، همچون یک نویسنده واقعی غرق در مطالعه و متاسفانه گرفتاریهای زندگی شد. آخرین باری که او را از پشت شیشه‌های تاکسی در خیابانهای کرمانشاه دیدم، بسیار با نشاط و سرحال بود. اما او بدجوری خودر ا گرفتار مسائل اقتصادی کرده بود.
او چه در تهران و چه در کرمانشاه استاد بی‌بدیل صنعت تراشکاری بود و شاگردان موفقی در این صنعت تربیت کرد و در جنگ هشت ساله، زیر هجوم ویرانگر آتش موشک و بمب‌ریزانهای هوایی، در پشت جبهه مردانه ایستاد و به خدمت در این عرصه مشغول شد. اما، مثل هر نویسنده‌ی واقعی، دنیای راستین او، دنیای داستان بود، دنیای کتابخانه‌ای که غول‌هایی چون داستایوسکی، چخوف و دیگر استادان مسلم داستان‌نویسی در آن می‌زیستند. این صنعتگر بی‌همتا و خلّاق، کار روزانه‌اش که تمام می‌شد تازه کار اصلی‌اش که نوشتن بود آغاز می‌شد.چه زمانی که از نزدیک در کنار او بودم و چه این اواخر که از او دور بودم، در جریان کار و زندگی این نویسنده‌ی قدرتمند کرمانشاهی بودم چرا که همه‌ی آثار منتشر شده و منتشر نشده او را خوانده بودم و طرح کامل و روشنی از زندگی هنری وداستانی او داشتم. متأسفانه آثار مهمی که او نوشته، منتشر نشده است، آثاری همچون تنهایی رییس جمهورو رمان دَبور و دیگر آثار...
چه می‌دانم! آیا می‌پنداشت همچون دوران جوانی‌اش انتشارات معتبری مثل پنگوئن سراغ او می‌آید و آثار پخته دوران خردورزی او را منتشر خواهندکرد؟ چقدر به ماندن خودش در این دنیای پست پر از گرفتاری‌های مبتذل و عصب‌کش مادی باور داشت؟ آیا هرگز به ذهنش خطور می‌کرد در غربت تهران، او که همچون درخت رشیدی بود، ناگهان قلب هنر پرورش از کار بیفتد و ذهن قصه سازش به ابدیت جاری بپیوندد و حتا فرصت خداحافظی نداشته باشد؟
او خودش را از جنجالهای تبلیغاتی کنار کشاند و گذاشت که یک عده همچنان در جاده‌های خودخواهی و خودنمایی بتازند و زیر پوشش تبلیغات و حمایت جریانهای مشکوک و میان تهی کالاهای بی‌مقدار خود را به معرض تماشا بگذارند... اما فقط یک نویسنده واقعی مثل او می‌توانست از عرصه‌ی هیاهو کنار بکشد و در خلوت هنرمندانه و انزوای سیاه، دنیای داستان نویسی قلم برتخم چشم زند و همچنان، تا آخرین لحظات زندگی بنویسد و خوشبینانه منتظر روزی باشد که شرایط عوض شود و جامعه قدر و منزلت و جایگاه نویسندگان واقعی را بشناسد و آثاری که با خون دل نوشته در اختیار مردم کشورش بگذارد...
می‌گویند فیل‌ها وقتی مرگ خود را حس کنند، در تنهایی غمبار خود راه می‌افتند و مسیر دیگری را پیش می‌گیرند. در مورد قوها هم می‌گویند که به خلوت سیاه خود پناه می‌برند:
چون قوی زیبا بمیرد ... فریبنده زاد و فریبا بمیرد
لاری هم این اواخر، همین ماه‌های آخر زندگی، آهنگ زادگاه خود کرده بود یعنی در دره‌ها و دشتها و آسمان و در کوچه پس کوچه‌های شهر کوچک سنقرکلیائی پرسه می‌زد... تهران را رها کرده بود که چشم به قله‌های برف گرفته کوه دالاخانی بدوزد و... آه... اگر بتواند... در کوچه باغهای سنقر بوی مینوی نسترنهای زرد را به ژرفای جان بفرستد... این اواخر به شدت زیر فشارهای اقتصادی قرار داشت... همین فشارها هم قلب هنرمند او را از کار انداخت و یکی از با استعدادترین داستان نویسان کشور را از ما گرفت. خوش خیالانه می‌پنداشت وضعیتی بوجود خواهد آورد که برای همیشه خودش را از دنیای جهنمی اقتصاد خواهد رهانید. و خواهد توانست در ایام کهنسالی، در گوشه خانه همچنان بخواند و بنویسد و شاهد انتشار آثارش باشد، آثاری که تمام زندگی سی ساله‌ی اخیرش را وقف نگارش آنها کرده بود... چه میدانست در چه شرایطی قلب هنرمندش از کار خواهد افتاد... نمی‌شود همه چیز را نوشت... این چه جامعه‌ایست و چه فرهنگی است که ما داریم که از زمان رودکی به بعد، تا به امروز، هنرمندان این کشور به جای این که قدر ببینند وبر صدر بنشینند باید چشمه چشمه اشک و آه و خون وجودشان را در نوردد؟ کدام هنرمند اصیلی را می‌شناسید که قدر دیده باشد؟ از بیت بیت شعر حافظ خون دل سر ریز می‌شود. سعدی با همه‌ی فرزانگی و خردمندی جایی نیست که ننالیده باشد و آن هم روزگار عسرت بار و تلخ و خانه بدوشی فردوسی... بیائید جلو و تاریخ معاصر را بکاوید: لب دوختن فرخی یزدی و ترور عشقی جوان و میهن پرست و تا امروز... که بهترین هنرمندان این کشور باید در غربت بمیرند، دور از آسمان ایران و دور از خاکی که آن همه بدان عشق می‌ورزیدند مثل غلامحسین ساعدی و نادر نادرپور و سیاوش کسرایی و دیگران... و آنان که به هر قیمت در این سرزمین مانده‌اند باید در تنهایی و درگوشه انزوا و در غربت خاک ایران به ابدیت بپیوندند... و چرا شرایطی باشد که هنرمندان این کشور نتوانند آثار خود را در تیراژ وسیع چاپ و منتشر کنند وبعد از مرگ اینان چه کسانی این مسئولیت را قبول می‌کنند که روی آثاری که با خون دل نوشته شده سرمایه‌گذاری کنند؟... آیا آنانی که، در روزگاری که هنرمندان در میان ما بودند، آنان را رها کردند پا پیش خواهند گذاشت؟ قطعاً خیر!... جامعه‌ای که معیار فخر و منزلت و تشخص برای او بشود پول و ثروت و سپرده‌های بانکی هرگز به منزلت جاوید هنر و حیات درد بار هنرمند اهمیت نخواهد داد. بهتر است معیارهای این جامعه عوض شود و چشمان این جامعه که جز طلا هیچ نوع زیبایی دیگری را تشخیص نمی‌دهد شستشو داده شود. این است فرجام زندگی... همچون گندمزاران دشت‌های زیبای کلیایی دسته دسته آدمها طعمه داس مرگ خواهند شد و از این سرنوشت مقدر، کسی را یارای گریز نیست...
منبع: ناشناس
[ 2 نظرات] [ادامه مطلب ...]

غلامرضا رشيد ياسمی

تاریخ و محل تولد : ۱۲۷۳(۱۲۷۵) ه. ش کرمانشاه
تاریخ و محل وفات : ۱۳۳۰ تهران
تخصص : شاعر، مقاله نویس، روزنامه نگار، مصحح، محقق و استاد دانشگاه
آثار : مهم ترین آثار این دانشمند بزرگ عبارتند از: چاپ دیوان محمد باقر خسروی ۱۳۰۲ ، سلامان و ابسال جامی ۱۳۰۶، قانون اخلاق ۱۳۰۷، ترجمه تاریخ عمومی قرن هجدهم آلبر ماله ۱۳۱۰، ترجمه تاریخچه نادر شاه مینورسکی ۱۳۱۳، ترجمه آذرباد مهر سپندان (از زبان پهلوی) ۱۳۱۳، ترجمه آردای ویرافنامه (از زبان پهلوی) ۱۳۱۴، تاریخ ملل و نحل ۱۳۱۵ ،ترجمه ایران درزمان ساسانیان اثر آرتور کریستن سن ۱۳۱۷، تصحیح و تحشیه دیوان مسعود سعد سلمان ۱۳۱۸، ترجمه آئین دوست یابی دیل کارنگی ۱۳۲۰، ترجمه مقام ایران در تاریخ اسلام ۱۳۲۱.

زندگی نامه:
غلامرضا رشید یاسمی فرزند محمد ولی خان میری پنج در سال ۱۲۷۳(۱۲۷۵) ه. ش درکرمانشاه
بدنیا آمد. وی از طایفه کرد گوران و نوه مادری محمد باقر میرزا خسروی ،صاحب دیوان اشعار و مؤلف رمان تاریخی شمس و طغرا بود. رشید تحصیلات مقدماتی را در کرمانشاه به پایان برد و سپس به تهران رفت و دردبیرستان سن لوئی تحصیل کرد. وی پس از پایان تحصیلات در وزارت فرهنگ استخدام شد و سپس به دارایی نقل مکان کرد و در همین ایام جرگه دانشوری را تأسیس کرد که بعدا به همت ملک الشعراء بهار به انجمن دانشکده تبدیل شد. در این انجمن رشید یاسمی بابهار، سعید نفیسی ، عباس اقبال آشتیانی و دیگران همکاری می کرد و مقالات زیادی درمجله این انجمن چاپ نمود. رشید پس از تأسیس انجمن ادبی ایران جذب آن شد و به اطلاعات خود در زمینه تاریخ ادبیات ایران افزود و اولین تألیف مستقل خود را در احوال ابن یمین فریومدی شاعر سلسله سربداریان در همین ایام منتشر ساخت. استاد رشید یاسمی در سال ۱۳۰۰ به همکاری با روزنامه شفق سرخ به مدیریت علی دشتی پرداخت و طی یک سلسله مقالات انتقادی به آثار نویسندگان و شعرای معاصر نکته گیری کرد و همین مقالات انتقادی بود که مورد توجه اهل ادب قرارگرفت و مایه شهرت ادبی او گردید. رشید یاسمی طی سالهای ۱۳۰۵ تا ۱۳۲۰ صدها مقاله و شعر درجراید و مجلات ادبی آن دوره (ایران، نوبهار، آینده، تعلیم و تربیت ، ارمغان ، مهر وفرهنگستان) چاپ کرد. بر معلومات خود در زبانهای فارسی، عربی و فرانسه افزود;انگلیسی را آموخت و زبان پهلوی را در حوزه درسی استاد هرتسفلد ایرانشناس معروف اروپائی به خوبی فراگرفت.
ملك الشعرا بهار دركنار تاگور فیلسوف بزرگ هند. علی دشتی(نشسته سمت چپ عکس)، سعید نفیسی، نصرالله فلسفی، عباس اقبال و رشید یاسمی( ایستاده)
وی همچنین دهها کتاب ارزشمند در زمینه تاریخ و ادبیات ایران پدید آورد و بر کتب و دیوان اشعار شعرای متقدم حاشیه و تعلیقات نوشت. رشید یاسمی در سال ۱۳۱۳ همزمان با تأسیس دانشگاه تهران به سمت استادی کرسی تاریخ اسلام در دانشکده ادبیات برگزیده شد و بعد ها به عضویت فرهنگستان ایران درآمد. استاد رشید یا سمی در سال ۱۳۲۷ در حین سخنرانی در تالار دانشکده ادبیات دانشگاه تهران درباره تأثیر حافظ در افکار گوته دچار سکته قلبی شد، با این حال به فعالیتهای علمی خود ادامه داد تا سرانجام در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۳۰ چشم از جهان فروبست. رشید یاسمی علاوه بر تدریس، تحقیق ، تألیف کتب مختلف و نویسندگی، طبع شاعری روانی داشت و در حدود دو هزار بیت سرود که این اشعار در (منتخبات اشعاررشید) در سال ۱۳۱۲ و (دیوان شعر رشید یا سمی) در ۱۳۳۶ به چاپ رسید.
از کتابهای معروف استاد رشید می توان (کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او) و (تاریخ ایران در زمان ساسانیان)، (تاریخ ادبیات معاصر)را نام برد.
وی از شعرا و نویسندگان و مترجمان دورۀ معاصر ایران است و در نظم و نثر قدرت داشت.دیوان اشعارش که حاوی قصاید و غزلیات و قطعات است به چاپ رسیده است. علاوه بر کتبی که ترجمه و تصحیح کرده ،مقالات گوناگون نیز در مجلات و جراید نگاشته است.
اینک برخی از اشعار او نقل می شود:


گذشت فرصت و از کار خود پشیمانم دریغ و درد که تدبیر خود نمیدانم
چو تشنه کام دهن بسته پیش آید روان به حسرت از پی عمر رونده گریانم
به حکم آنکه بود وصف عیش نصف العیش به گاه نامه اثرهای عمر میخوانم
**
دریغ رفت و گرامی دریغ عمر عزیز دریغ نوبت کوتاه و فرصت ناچیز
بسان برق گذر کرد و زو نماند مرا بغیر یادی محنت فزای و دهشت خیز
زدست رفت متاعی که پیش ارزش او ستاره پول سیاه است و آفتاب پشیز
نه آن امید که روز گذشته باز آرم نه آن امید که فردا نگاه دارم نیز

فهرست آثار (تألیف و تصحیح)

* احوال ابن یمین، ۱۳۰۴
* اندرزنامه اسدی طوسی (تصحیح)، ۱۳۰۴
* سلامان و ابسال جامی (تصحیح)، ۱۳۰۶
* نصایح فردوسی، ۱۳۰۶
* قانون اخلاق، ۱۳۰۷
* دیوان هاتف اصفهانی (تصحیح)، ۱۳۰۷
* تاریخ ملل و نحل، ۱۳۱۵
* آیین نگارش، ۱۳۱۶
* کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او
* ادبیات معاصر (ذیل بر ترجمهٔ جلد چهارم تاریخ ادبی ایران ادوارد براون)، ۱۳۱۶
* دیوان مسعود سعد سلمان (تصحیح)، ۱۳۱۸
* تاریخ مختصر ایران
* دیوان اشعار، ۱۳۳۶
ترجمه‌ها
* تاریخ قرن هیجدهم، انقلاب کبیر فرانسه و امپراتوری ناپلئون، آلبر ماله و ژول ایزاک، ۱۳۱۰
* تاریخ ادبیات ایران، ادوارد براون، جلد چهارم از صفویه تا عصر حاضر ۱۳۱۶
* ایران در زمان ساسانیان، کریستنسن، ۱۳۱۷
* چنگیز خان، هارولد لمب، ۱۳۱۳
* تاریخچهٔ نادرشاه، مینورسکی، ۱۳۱۳
* رمان شاگرد (دیسیپل) از پل بورژه
* آیین دوستیابی، دیل کارنگی، ۱۳۲۰
* نصایح اپیکتتوس حکیم
* تئاتر انوش (منظوم)
* اندرز اوشنرداناک (از زبان پهلوی)
* اندرز آذرباد مهراسپندان (از پهلوی)
* ارداویراف‌نامه (از زبان پهلوی)
[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]

کرد و هستی تاریخی

مهمترين منبعی كه ما را به اين نگرش رهنمون ميكند و داوری بی‌طرفانه دارد، شاهنامه‌ی فردوسی اثر جاودانه‌ی حكيم فردوسی است . فردوسی همانگونه كه بارها تاكيد می‌كند منابع خود را يا از دفتر روايت می‌كند يا به نقل از خردمندان دوران باستان .
بنا به روايت فردوسی، كردها پيشينه‌ای اسطوره‌ای و فرا تاريخی دارند يعنی پيش از آن كه سپيده دم تاريخ بردمد، كردها در جغرافيای بزرگ ايران سكونت داشته‌اند و درگير رويدادهای فرا تاريخی بوده‌اند. داستان ضحاك داستانی اسطوره‌ای و فراتاريخی است و در قلمرو عصر اساطيری ايران می‌گنجد. در اين داستان است كه برای نخستين بار به هستی تاريخی كردها اشاره می‌رود و آن زمانی است كه به فرمان ضحاك ستم‌پيشه، جوانان ايران را دستگير می‌كنند كه مغز سر آنان ( يعنی مراكز انديشه ) را به خورد ماران دوش ضحاك بدهند. جوانانی كه دستگير می‌شوند جز جوانان كرد كسی ديگر نيست . همين موضوع نشان می‌دهد كه ضحاك ( آستياك - آژی دهاك ) قلمرو سلطنت شومش در يكی از شهرهای كردنشين بوده است و بنا بر روايات محلی و سينه به سينه گويا همين شهر ( كرند ) بوده است كه از قضا پيشينه‌ای فراتاريخی دارد و بنا به روايتی نام آن در كتاب مقدس ( اوستا ) آمده است. امروزه در سروده‌های باستانی كه برجا مانده است و پيران ( آيين يارسان ) - اهل حق - با نوای تنبور مینوازند از " كاوه " سخن ميرود. مردم كرد پيرو آيين يارسان هم اكنون به " قفل كاوه " سوگند ميخورند . از ميان جوانان كرد كه دستگير می‌شوند، آشپزهای ضحاك كه جانب مردم را دارند هر ماه سی تن از آنان را مخفيانه نجات مي دهند و به كوهستان می‌فرستند و بدين ترتيب تاريخ اسطوره‌ای مردم كرد شكل می‌گيرد . همين جوانان رها شده و به كوهستان گريخته، بعدها به ياری فريدون می‌شتابند و همراه با قيام كاوه‌‌ی آهنگر بساط شوم سلطنت ضحاك را بر می‌چينند:

از اين گونه هر ماهيان سی جوان
از ايشان همی يافتندی روان
كنون كرد از آن تخمه دارد نژاد
كه ز آباد نايد به دل برش ياد
فردوسی در روايت تاريخی زندگی اردشير شاه، در دونوبت به زندگی تاريخی كردها اشاره می‌كند و نشان مي‌دهد كه كردها هستی تاريخی يافته و پا به آستانه‌ی تاريخ نهاده‌اند.
منصور یاقوتی
[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]

۱۳۹۰ اردیبهشت ۳۰, جمعه

زندگینامه‌ منصور یاقوتی

منصور یاقوتی متولد پنجم اسفند 1327 یکی از روستاهای کرمانشاه به نام «کیونان»، داستان‌نویس، شاعر و منتقد ادبی است. وی در زمینه داستان کوتاه و داستان بلند فارسی متون درخشانی خلق کرده است و یکی از چهره‌های شاخص و مطرح در میان نویسندگان نسل دههٔ 40 و 50 ایران می‌باشد. تحصیلات ابتدائی در مدرسه داریوش در کرمانشاه و دوران دبیرستان در مدرسه کزازی گذشت. دیپلم ادبی . سپاهی دانش دوره پانزده. مهرماه 1350 استخدام رسمی وزارت آموزش و پرورش. پنج سال آموزگار روستا. بقیه در کرمانشاه مدرسه حسین علی گویا. شهریور 1358 پاکسازی البته بدون کیفر خواست یا حضور در دادگاهی یا ارائه دلیلی. معلمی که غیر از اندیشه سرمایه دیگری ندارد چه می تواند بکند؟ کارگری! مدتی نگهبان و سرایدار و پادو در شهر شما تهران. مدتی کارگری ساده در نیروگاه حرارتی بیستون کرمانشاه. مدتی دفتردار آسیابی در شهرستان سنقر. مدتی عمله‌گی! حالا هم به عنوان رونامه‌نگار و مسئول صفحات ادبی هفته نامه ندای جامعه تا بعد چه پیش آید! همسرم هم معلم وپاکسازی شده و دارای یک فرزند دختر. انتشار نزدیک به بیست جلد کتاب در قلمرو داستان کوتاه، داستان بلند، نقد ادبی .... نگاه خلقی و انسانی این نویسنده همچنان در لایه‌های افکارش خود نمایی می‌کند.

من بیشتر از نیم قرن است كه در شهر كرمانشاه زندگی می كنم و خودم را و تعلقات خودم را وابسته به این شهر می دانم و زندگی فرهنگی- هنری ام در این شهر شكل گرفته است و از دوران كودكیم خاطرات محوی در ذهن دارم. بخشی از دوران كودكی ام در كتاب ((كودكی من)) ثبت شده است. تقریبا هفت ساله بودم كه همراه با اعضای خانواده به شهر كوچ كردیم و درمحله((پشت بدنه)) ساكن شدیم. آن زمان كرمانشاه شهر كوچك و قشنگی بود و سیمای زشتی مثل امروز نداشت.از آموزگاران تاثیر گذارم می توانم از آقایان عباس سرمدی معلم فلسفه، اصغر واقدی كرمانشاهی، آقای صادقی و امیر كامكار نام ببرم.
مدت یازده سال معلم بودم كه در شهریور 1358 بدون هیچ دلیلی پاكسازی شدم و از آنزمان ناخواسته و به اجبار وارد زندگی كارگری شدم تا به امروز.

نگاهی فشرده به زندگینامه منصور یاقوتی
از بیوگرافی زندگی یك نویسنده هنگامی می توان تصویر جامعی رسم كرد كه شرایط فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی روزگار او را همه جانبه تحلیل كرد. همچنین به گرایشات فكری زمانه او در سطح ملی و جهانی نگاهی عمیق- هرچند گذرا- افكند.
علاوه بر این ، زندگی نامه نویسان باید آثار نویسنده را از ابتدا تا انتها به دقت مطالعه كرده باشند و با مبارزات اندیشگی و عملی، كشمكش ها، افراد تاثیر گذار،سنگ اندازها و موانع آشنا بود و این جوری نیست كه با یكی دو صفحه سر و ته زندگی یك نویسنده را به هم آورد و با ذكر تاریخ تولد و نام مدرسه ای كه در آن درس خوانده و اشاره به چند تا از آثارش خیال خواننده را راحت كرد.
بیوگرافی نویسی كاری است سخت و پیچیده و اصولا كار هر كسی نیست. بیوگرافی نویس باید از خودش بپرسد كه چرا این نویسنده را انتخاب كرده است و هدف او از نوشتن بیوگرافی چیست؟ و حتما مرزی بین سوژه خود با دیگران قایل شود تا هر قلم به مزدی تكلیف خودش را بداند و هر كلاغی ادا و اطوار عقابان را در نیاورد و جایگاه خودش را بشناسد.
خیلی جالب است با اینكه این قلمزن نزدیك به دو هزار صفحه درباره زندگی خود نوشته حس می كند همه‌ی نقاط تاریك زندگی خود را در پرده نگه داشته و اصولا چیزی در اختیار خواننده نگذاشته است!
بهتر است بیوگرافی نویس به خود زحمت بدهد همراه با دوربین فیلمبرداری، دستگاه ضبط صوت، دفتر یادداشت با نویسنده از نزدیك روبرو شود و پرسش های خود را به صورت شفاف مطرح و ثبت كند.

منصور ياقوتی در كنار دانش آموزان

من بیشتر از نیم قرن است كه در شهر كرمانشاه زندگی می كنم و خودم را و تعلقات خودم را وابسته به این شهر می دانم و زندگی فرهنگی- هنری ام در این شهر شكل گرفته است و از دوران كودكیم خاطرات محوی در ذهن دارم. در شناسنامه م محل تولدم روستای كیوه نان در استان كرمانشاه ذكر شده و تاریخ تولد پنجم اسفند1327
بخشی از دوران كودكی ام در كتاب ((كودكی من)) ثبت شده است. تقریبا هفت ساله بودم كه همراه با اعضای خانواده به شهر كوچ كردیم و درمحله((پشت بدنه)) ساكن شدیم. آن زمان كرمانشاه شهر كوچك و قشنگی بود و سیمای زشتی مثل امروز نداشت. تحصیلاتم را در مدرسه داریوش و كزازی به پایان رساندم.از آموزگاران تاثیر گذارم می توانم از آقایان عباس سرمدی معلم فلسفه، اصغر واقدی كرمانشاهی، آقای صادقی و امیر كامكار نام ببرم.
مدت یازده سال معلم بودم كه در شهریور 1358 بدون هیچ دلیلی پاكسازی شدم و از آنزمان ناخواسته و به اجبار وارد زندگی كارگری شدم تا به امروز.

مادرم با افسانه هایی كه در كودكی برایم تعریف می كرد بر ذهنیت داستانی من تاثیر گذاشت و همچنین شاهنامه خوان روستا كه شاهنامه را با ریتمی خوش و خاص می خواند.
مطالعات داستانی ام از دوران دبستان آغاز گردید و در عرض یك سال تمام كتاب های كتابخانه ای را كه شبی یك ریال از او كتاب می گرفتم خواندم و رفوزه شدم.
داستان نویسی را از دوران نوجوانی آغاز كردم و نخستین مجموعه داستانم به نام((زخم)) در سال 1352 توسط انتشارات شبگیر به مدیریت زنده یاد ولی محمدی منتشر گردید.
تا كنون بیش از 20 جلد كتاب در حوزه های داستان كوتاه، رمان، نقد ادبی، فولكلور، پژوهش از من منتشر گردیده است و نزدیك به 10 جلد رمان و مجموعه داستان منتشر نشده دارم. فهرست بخشی از آثار منتشر شده به ترتیب ذیل است:
زخم/گلخاص/ كودكی من/ داستانهای آهودره/ سال كورپه/ مردان فردا-برنده بهترین كتاب سال توسط شورای كتاب كودك/ زیر آفتاب/ پاجوش/ چراغی بر فراز مادیان كوه/ دهقانان/ افسانه سیرنگ/ توشای پرنده غریب زاگرس/ آتش و آواز/افسانه های كردی/ نگاهی به آثار درویشیان/ گامی به پیش و ...
صدها مقاله، شعر، داستان كوتاه در نشریات مختلف از من منتشر شده است.
دیگران هم آثاری رقم زده اند از جمله احسان طبری و نقد معروف او تحت عنوان چراغی بر فراز مادیان كوه و كتاب داركوب باران خورده نوشته اسدالله پیرانفر
نخستین داستان كوتاهم به نام ((ماشالا خان)) در صفحه ادبی مجله تهران مصور منتشر شد. آن صفحه دریچه نام داشت و به سرپرستی حسن شهرزاد منتشر می گردید و بخشی از یادداشت ها و اشعار و نوشته های من به همت شهرزاد منتشر گردید.
نزدیك به 10 جلد كتاب منتشر نشده دارم از جمله آثار ذیل: تراژدی یزدگرد- رمان/ بن بست-رمان/خاطرات یك مرده/ با من به جهنم بیایید/ پروانه بر خاك- مجموعه داستان/ قصه های شهر و كار پژوهشی روی حافظ به نام حافظ ترانه سرای عشق و مجموعه شعری به نام برف و كاج و دیگر آثار...
زندگی سیاسی من به خاطر شرایط خاص ایران خیلی زود شروع شد: محصل دبیرستان كزازی بودم كه دستگیر شدم. داشتم امتحان فلسفه می دادم. ساواك و دادگاه نظامی و یكسال مردودی. 1346
سال 56 هم زمان حكومت نظامی ازهاری دستگیر شدم. زندانی شهربانی كرمانشاه و بعد كمیته مشترك ضد خرابكاری و با آمدن دولت بختیار كه در زندان ها گشوده شد، آزاد شدم.
ششم فروردین1363 برای چندمین بار در تهران دستگیر و به زندان دیزل آباد كرمانشاه منتقل شدم. به مدت 5 سال در زندانهای مختلف عمرم تباه شد. پیش از آن یعنی از تیرماه60 به بعد به مدت3 سال زندگی مخفی و زیرزمینی داشتم در كارخانه های صنعتی تهران و به عنوان كارگر فقط به جرم دوست داشتن كشور خود و اعتقاد به عدالت اجتماعی و اینكه ثروت های این كشور به صورت مساوی در قالب امكانات بین مردم تقسیم گردد.
حالا، واقعا نمی دانم كه این بیوگرافی چه طرح و تصویری از شرایط دوزخی دوران سه ساله زندگی مخفی می تواند ارائه دهد همچنین چگونه می توانم 5 سال زندان و سلول انفرادی را از لابلای این سطور بی رمق و كمرنگ دریافت؟
و چگونه می توان این قلمزن را در كنار كسانی گذاشت كه در آن سالهای دوزخی كه بر منصور یاقوتی می رفت به فكر ثروت جمع كردن بودند و انباشتن مال و موقعیت شغلی و نوشتن كتابهای بدون خاصیت و روده درازی های بیهوده و خواب جایزه نوبل دیدن كه به شكم و زیر شكم خود بیشتر برسند و قرق كردن مطبوعات و روزنامه های كشور برای نوشتن اباطیل....
شرح این هجران و این خون جگر
این زمان بگذار تا وقت دگر
منبع: وبلاگ ایران سرود
[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]

گورانی - منصور یاقوتی

گردآوری و تدوين فرهنگ‌عامه(فولكلو) يعنی افسانه‌ها، بازیهای قديمی محلی، ضرب المثل‌ها، لالايی‌ها و ترانه‌ها و باورهای عاميانه و...، برای شكوفايی فرهنگ هر قوم و ملت و كشوری از ضرورتهاست. لازم است كه جوانان فرهنگ‌دوست در هرجا كه هستند با روشهای علمی به كار گردآوری فرهنگ مردم همت بگمارند. مردم استان كرمانشاه از فرهنگی ريشه‌دار و كهن برخوردارند. ترانه‌های كردی كرمانشاهی كه (گورانی) ناميده می‌شود و عموما بر تك بيتهايی با وزن هجايی دوران باستان سروده شده‌اند، با رسم‌الخط كردی كرمانشاهی كه قدمتی بيشتر از هزار سال دارد ثبت شده‌اند و با همان رسم‌الخط كهن بايد ثبت شود كه به ذكر چند نمونه اكتفا می‌گردد:
* يه‌ خو زمسانه وه‌فر مــه‌وارو
پا وه ديده‌م نه، زه‌مين يه‌خ دارو
حالا كه زمستان است و برف می‌بارد
پا بر چشمانم بگذار زمين يخ بسته است

* يه چــۊ قمشی كه‌ی، من بيلی وه‌جێ؟
نيه‌وشی له شــۊند چـه وه ســـــه‌رم تێ؟
چگونه دلت می‌آيد مرا جا بگذاری؟
نميپرسی بعد از تو چه بر سر من می‌آيد؟

* شه‌رت بوو وه داخت بچم نامه‌وه
گه‌رد گوڵه زه‌رده‌ی وه‌هــار بامه‌وه
عهد می‌بندم از درد تو بروم و برنگردم
با نسترن‌های زرد بهاری برگردم

* شه‌وان مه‌خه‌فـم بيـرم وه لاده
رووحم كشیكچی ده‌ور گووناده
شب ها می‌خوابم و به ياد تو هستم
روحم نگهبان گونه‌های توست

* به‌رزی جوور چنـار، نه‌جيبی جــوور نـــه‌ی
ئاو گردی جوور سيف، بوو گردی جوور به‌ی
بلندی همچون چنار و نجيبی همانند نی
آب گرفتی مانند سيب و بو گرفتی همچون به

* بنــۊسين وه بان سكــــه‌ی نادرشاه
هه‌ركه‌س يار نه‌يری بايده كرمانشاه
روی سكه نادر شاه بنويسيد
هر كس يار ندارد به كرمانشاه بيايد

* بنــۊسين وه بان سكه‌ی دوقورووشی
هه‌ركــه‌س يار نه‌يــری سيیــه بپووشی!
روی سكه دوريالی بنويسيد
هر كس يار ندارد سياه پوش بشود!

* توای بزانــــی نــاوو نيشـــانم؟
من به‌دبه‌خته‌گه‌ی ناو كرماشانم!
ميخواهی نام و نشان من را بدانی؟
من همان بدبخترین آدم كرمانشاه هستم!

* قه‌سروو خانه‌قين، سه‌رحـه‌د ئيران
گشتی وه قوروان چه‌ويل ماه سوڵتان
قصر و خانقين و مرز ايران
تماما فدای چشم‌های ماه سلطان
________________
نوشته‌‌ی منصور یاقوتی
[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]

۱۳۹۰ اردیبهشت ۲۷, سه‌شنبه

چند شعر کردی کرمانشاهی از اسد چراغی همراه با ترجمه‌ی فارسی

اسد چراغی یکی از شاعران و محققان بزرگ کرمانشاه است. ایشان اهل شهرستان سرپل‌ذهاب در استان کرمانشاه می‌باشند که متاسفانه هنوز به طور کامل به جامعه‌ی ادبی کرد شناسانده نشده‌اند.
ایشان همچنین عضو جمعیت حفظ و احیاء محیط کوهستان (پراو) می‌باشند و در زمینه‌ی شعر کردی کرمانشاهی مهارت و توانائی بالایی دارند. امیدواریم که جامعه‌ی ادبی کرمانشاه، بیشتر به این استاد بزرگ و ارجمند توجه نمایند.
امروز وبلاگ کرماشان، چند شعر زیبای کردی همراه با ترجمه، از این شاعر کهنسال و خوش‌ذوق شهرمان تهیه کرده است که امیدواریم مورد پسند قرار گیرد.

"کوردم"
من کورد کوردم، زانم بیکه‌س نیم
هزار فامیلم، بی فه‌ریاد ره‌س نیم
مه‌س که‌سانم وه باده مه‌س نیم
نژاد مادم ره‌گه‌ز په‌ره‌ست نیم
من ئفتخار که‌م نژاد کوردم
ره‌سم و رۆسووم خوه‌م له‌ بیر نه‌وردم
نه‌قشه‌ی بیگانه چوارپاره‌م کرد
بیمه چوار پاره، زنه‌م نه‌مردم
برا کورده‌گه‌م هاوراز ده‌ردم!
ئاگا وه‌ خفه‌ت هه‌ناسه‌ی سه‌ردم
لۆری یا که‌ڵهۆر، له‌کی یا گووران
هاوخوینی وه‌ ته‌‌ک شه‌کاک و سووران
گشت چه‌شمه‌ی جووشان وه‌یه‌ی سه‌راویم
مه‌وج و تووفانیم، ئه‌وج هه‌تاویم
ئازاده‌گان ژیرتیغ زۆحاکیم
نه‌ته‌وه‌ی کاوه‌ی مه‌رد بی‌باکیم
ترجمه‌:
من کرد کرد هستم، می‌دانم که بیکس نیستم
هزاران فامیل وهمزبان دارم، بی‌فریادرس نیستم
مست عزیزانم هستم، مست باده و شراب نیستم
از نژاد مادم و نژادپرست نیستم
افتخار می‌کنم که نژاد کردم
رسم و روسوم خود را فراموش نکردم
نقشه‌ی بیگانگان چهار تکه‌ام کرد
چهار قسمت شدم اما زنده‌ام و نمرده‌ام
برادر کردم، همراز دردم!
تو آگاهی به غم و نفس سردم
لری یا کلهر، لکی یا گوران
هم‌خونی با شکاک و سوران
همه‌ مانند چشمه‌ای جوشان از یک سراب هستیم
موج و طوفانیم، اوج خورشیدیم
آزادگان زیرتیغ ضحاکیم
ملت کاوه‌، مرد بی‌باکیم
 
---------------------
"ئی دڵ ئاشق منه"
ئی دڵ ئاشق منه، ئاشق مه‌رام کورده
راز سدق و سه‌داقه‌ت، تکیه‌ که‌ڵام کورده
ئه‌ساڵه‌ت و سه‌خاوه‌ت، په‌رچه‌م بام کورده
کۆرسی عه‌دل و عه‌داڵه‌ت، لایق مه‌قام کورده
ئه‌وج غیره‌ت و غۆروور، شه‌ره‌ف وه‌نام کورده
کاسه‌ی سه‌برۆ ته‌حه‌مۆل، لیوالیو جام کورده
ته‌مام عاله‌م بزانی، هه‌ریه په‌یام کورده
شۆعار عه‌دل و ئازادی، ئاخر که‌ڵام کورده
ترجمه:
این دل عاشق من، عاشق مرام کرد است
راز صدق و صداقت، تکیه کلام کرد است
اصالت و سخاوت، پرچم بام کرد است
کرسی عدال و عدالت، لایق مقام و منسب کرد است
اوج غیرت و غرور، شرف به نام کرد است
کاسه‌ی صبر و تحمل، لبالب جام کرد است
تمام عالم بدانند، تنها پیام کرد این است
شعار عدل و آزادی، آخرین کلام کرد است
 -------------------------------
"ئه‌و‌ه‌ڵ ئێرانی دۆوم کوردوکم"
ئه‌و‌ه‌ڵ ئێرانی دۆوم کوردوکم
قه‌وم ته‌وانای هه‌زار بلووکم
من شاعر کورد، کوردی زوانم
رووڵه‌ی ره‌ئووف خاک ئیرانم
ئاریائی نژاد، مه‌رزه نشینم
مه‌رزه‌بان خاک ئیران زه‌مینم
‌‌سه‌رتاسه‌ر ئیران نیشتمانمه
زات بی‌زه‌واڵ حه‌ق میهمانمه
وه‌ته‌ن په‌ره‌ستیگ خاوه‌ن یه‌قینم
نژاد کاوه‌ی ئیران زه‌مینم
ماد کورده‌وار نژاد پاکم
پووک بی ئامان سه‌رف زۆحاکم
تاریخ شاهده، سه‌رفه‌رازییم
خه‌ده‌نگ خویری تورک و تازییم
سازش ناپه‌زیر ده‌ست ئستعمارم
دۆشمن شکه‌نم مه‌رد په‌یکارم
نه‌ته‌وه‌ی ئاره‌ش خاوه‌ن که‌مانم
ئه‌ڕای وه‌ته‌نم فره گمانم
هه‌ر سفره‌ی ره‌نگین من میز‌بانم
جفتیار، باخه‌وان، ئیڵم، شوانم
ژیانم مه‌دیون ده‌ستره‌نج خوه‌مه
دی وابه‌سته نیم خاترم جه‌مه
نموونه‌ی فه‌توای شاه مه‌ردانم
جوور شیرداڵگ حه‌ڵاڵه نانم
کورد کشاوه‌رز خوه‌د بویچگ مه‌زان
گۆڵ گه‌نمد ئارمه له جه‌هان
یا خۆدا وه‌ته‌نم دایمه ئازاد بوو
له‌ ناو جه‌هان سه‌ربه‌رز و شاد بوو
ترجمه:
اول ایرانی و دوم کردم
قوم توانای هزار تیره‌ام
من شاعر کرد، کردی زبانم
فرزند رئوف خاک ایرانم
آریایی نژاد و مرزنشینم
مرزبان خاک ایران زمینم
سراسر ایران وطن من است
ذات بی‌زوال حق، مهمان من است
وطن‌پرستی صاحب اعتقاد و باورم
نژاد کاوه‌ی ایران زمینم
ماد کرد از نژاد پاکم
پتکی هستم که بر سر ضحاک فرود آمد
تاریخ شاهد سرافرازی من است
تیرخدنگم بر چشم ترک و تازی
سازش‌ناپذیر دست استعمارم
دشمن شکنم، مرد پیکارم
ملت آرش صاحب کمانم(آرش کمانگیر)
برای وطنم خیلی در فکرم
هر سفره‌ی رنگین را من میزبانی می‌کنم
کشاورز، باغبان، ایلم، شبانم
زندگیم مدیون دسترنج خودم است
دیگر وابسته نیستم، خاطرم جمع است
نمونه‌ی فتوای شاه مردانم
مانند شیر مادر نانم حلال است
کرد کشاورز خودت را کوچک ندان
گل گندمت نمونه‌ است در جهان
خدایا وطنم همیشه آزاد باشد
در جهان سربلند و شاد باشد

[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]

پرفسور دکتر ایرج گنج‌بخش

دکتر ایرج گنج بخش در سال 1332 در روستای بلوردی از توابع بخش بیستون در خانواده‌ای کشاورز و تهیدست به دنیا آمد. پدرش که رعیت بود، در سن 68 سالگی به دلیل بیماری آنژیو پلاسمای قلبی فوت کرد. مادر دکتر گنج بخش به همراه او و خواهرش به کرمانشاه آمده و در محله چقا میرزا ساکن شدند. دکتر گنج بخش که در آن زمان دانش آموز بود، با کفاشی امرار معاش می‌کرد و مادرش نیز در خانه‌های مردم خدمتکار بود. پس از مدتی و به دلیل موفقیت تحصیلی، دکتر گنج بخش در رشته پزشکی دانشگاه تهران قبول شد. پس از پایان تحصیلات درسال 1346 برای ادامه تحصیلات، ابتدا به انگلستان و بعد به فرانسه رفت تا به عنوان فوق تخصص جراحی قلب خود را به دنیای پزشکی معرفی کند.
در سال 1986 میلادی رئیس بیمارستان ژاکوپ دلانته شهر مارسی شد و پس از مدتی به ریاست بزرگترین بیمارستان قلب فرانسه یعنی سن پتیه منصوب گردید. وی تا کنون 380عمل جراحی قلب انجام داده که طولانی ترین آنها 26 ساعت بوده و بدون شک مهمترین جراحی وی، عمل جراحی قلب ژاک شیراک رئیس جمهور اسبق فرانسه است.

ژاك شیراك كه دو دوره، ریاست جمهوری فرانسه را به مدت دوازده سال تا سال 2007 میلادی در اختیار داشت، بیمارستان سن پتیه را به بیمارستان نظامی «وال دو گراس» كه معمولا مقامات فرانسوی عملیات جراحی و پزشكی خود را در آن انجام می‌دهند، ترجیح داد و حاضر شد تا یك پزشك مشهور ایرانی دستگاه «پیس میكر» را در بالای قلب وی جای دهد. دستگاه پیس میكر برای آن دسته از بیماران قلبی كه ضربان قلب آنها به طور نامنظم كار می‌كند استفاده می‌شود. با این دستگاه میزان ضربان قلب متناسب با فرد بیمار تنظیم می‌شود.
گفتنی است دكتر ایرج گنج‌بخش در حال حاضر بزرگ‌ترین چهره جراحی قلب در كشور فرانسه است و در سال 1990به عنوان کاندیدای دریافت نوبل پزشکی مطرح بود اما بنا به دلایل نامعلوم دکتر یوهان کرایچنف به جای وی جایزه را دریافت کرد. او هم اکنون در رشته های مختلف جراحی باز و نیمه باز و بسته قلب و هم چنین الکترو کاردیو گرافی پیشرفته، دارای تالیفات و کتب ارزشنمد بسیاری است که در دانشگاههای معتبر جهان تدریس می شود.
(برگرفته از سایت انجمن دانشجویان ایرانی)

[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]

۱۳۹۰ اردیبهشت ۲۶, دوشنبه

پوران درخشنده

پوران درخشنده متولد ۷ فروردین ماه سال ۱۳۳۰ در کرمانشاه، فارغ التحصیل سینما با گرایش کارگردانی از مدرسه عالی تلویزیون و سینما و دارای لوح افتخار درجه یک هنری معادل دکتری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. فیلم «رابطه» نخستین تجربه سینمایی اوست. او داوری چندین جشنواره داخلی و بین‌المللی را عهده دار بوده و عضو انجمن فیلمسازان زن آمریکا (WIF)، عضو مرکز بین‌المللی کودکان و نوجوانان (CIFE) و کارگردانان مستقل آمریکا (IFP) نیز می‌باشد.
فیلمساز، تهیه کننده، محقق و نویسنده فعال ایران زمین در سال ۱۳۳۰ در شهر کرمانشاه به دنیا آمد، او تحصیل تکمیلی خود را در مدرسه عالی تلویزیون و سینما گذراند و در سال ۱۳۵۴ در سازمان صدا و سیما شروع بکار کرد و در همان زمان فیلم طاعون که درباره طاعون در کردستان به سال ۱۳۲۸ است را تهیه کرد. سال بعد نیز ۱۳۵۵ درباره چهارشنبه سوری و نیز فیلمی درباره مراسم سنتی نواحی مختلف ایران موسیقی نواحی ایران را سال ۱۳۵۶ تولید کرد. موج، جانماز، سجاده، تحقیقی درباره زنان، اشتغال و صنایع دستی در کردستان در سال ۱۳۵۷ فیلم‌های مستند «چشمه‌های آب معدنی راه هراز»، به تصویر کشید و همان سال مستندهای سه گانه صنایع دستی را در کردستان تولید کرد.
«موج، سجاده، جانماز»، «نازک کاری»، «گلیم». الیاف طبیعی و مصنوعی (۴ قسمت) مستندی تحقیقی درباره نخ، ابریشم و پشم و الیاف مصنوعی را ساخت.
سال ۵۹-۱۳۵۸ با ساخت فیلم مستند «چرخها می‌چرخند» را تولید نمود که نگاهی به مسایل رکود اقتصادی و تعطیلی کارخانه‌ها.بخصوص ایران ناسیونال (ایران خودرو فعلی) را به تصویر کشاند. «شوکران» ۱۷ قسمت که از سال ۱۳۶۹ تا ۷۱ طول کشید مستندی است درباره پدیده اعتیاد در زنان، مردان و کودکان در ایران و مسأله قاچاق مواد مخدر و راههای پیشگیری آن (که ۳ قسمت از آن بیشتر پخش نشد).
پوران درخشنده عضو انجمن‌های فیلمسازان زن آمریکا(WIF)، کارگردانان مستقل آمریکا(IFP)و مرکز بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان یونسکو(CIFEJ)نیز هست.

کارگردان:

فیلم‌های بلند داستانی:

خوابهای دنباله دار(۱۳۸۸)
بچه‌های ابدی (۱۳۸۵)
رویای خیس (۱۳۸۴)
شمعی در باد (۱۳۸۲)
عشق بدون مرز (۱۳۷۷)
زمان از دست رفته (۱۳۶۸)
عبور از غبار (۱۳۶۸)
پرنده کوچک خوشبختی (۱۳۶۶)
رابطه (۱۳۶۵)

فیلم‌های مستند:


ببر دره عشق
چشمه‌های دره سنگستان
شوبو از غروب تا غروب
رسول هرکول کوچک
گردنبندی از قاصدک برای خواهر
۶ عروس برای آمنه

نویسنده:
رویای خیس (۱۳۸۴)
شمعی در باد (۱۳۸۲)
عشق بدون مرز (۱۳۷۷)
زمان از دست رفته (۱۳۶۸)
عبور از غبار (۱۳۶۸)
رابطه (۱۳۶۵)

بازیگر:
خانه آقای حقدوست (۱۳۵۹)

تهیه کننده:
بیست (۱۳۸۷)

رویای خیس (۱۳۸۴)
شمعی در باد (۱۳۸۲)
عشق بدون مرز (۱۳۷۷)
زمان از دست رفته (۱۳۶۸)
رابطه (۱۳۶۵)
جوایز:
برنده دیپلم افتخار از اولین دوره جشنواره فیلم جیفونی ایتالیا برای فیلم «رابطه».

برنده لوح زرین بهترین فیلم از ششمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» در سال ۱۳۶۶.
برنده دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از ششمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» در سال ۱۳۶۶.
برنده دیپلم افتخار از سومین جشنواره فیلم زنان از آرژانتین برای فیلم‌های «پرنده کوچک خوشبختی» و «زمان از دست رفته».
برنده مشعل طلایی از دومین جشنواره فیلم غیرمتعهدها در کره شمالی برای فیلم «پرنده کوچک خوشبختی».
برنده پروانه زرین بهترین کارگردانی فیلم بلند از بیست و یکمین جشنواره فیلمهای
کودکان و نوجوانان

منبع : وب‌گاه پوران درخشنده

[ 0 نظرات] [ادامه مطلب ...]
 

Copyright © 2009 http://kermashan60.blogspot.com